محەمەد تەها حوسێن
سەد ساڵ سیاسەتى کوردى چەکى خستە پێش کتێب و قەڵەم و هەردەم عەقڵ کە لەم دوانە دەچۆڕێ لە دواى کوتەک کە لە تفەنگەوە نمایش دەبوو دەڕۆیشت و دەهات و ئەمەش لە خۆیدا هاوکێشەى عەقڵ و کوتەکى بەرەواژوو کردبۆوە و هەمیشە کوتەک و کوتەک بە دەست هۆکارى چارەسەر و بردنە پێشەوەى پرسەکان بوون و قەڵەم و کتێب بە دەستەکان لە دواوەى ئەوان هەوڵى جوانکردنى ڕەفتار و گوفتارى ئەوانیان دەدا.
سیاسەت و ناسیاسەت لە بەرانبەر ڕۆشنبیردا
محەمەد تەها حوسێن
- ئەگەر سیاسەت لە بوارى کار و جوڵەى خۆیدا شکست بێنێ، بەشى هەرە زۆرى ئۆباڵەکەى لە ئەستۆى کولتوورە.
- ئەگەر ئابوورى لە بوارى مامەڵە و دانوستانى خۆیدا داڕمێ و هەرەس بێنێ، بەشى هەرە زۆرى ئۆباڵەکەى لە ئەستۆى کولتوورە.
- ئەگەر دین لە فەزاى هەڵسووڕان و کایەى پەیوەندیەکانى خۆیدا زیاد یا کەم بێنێ، بەشى هەرە زۆرى ئۆباڵەکەى لە ئەستۆى کولتوورە.
- ئەگەر هاڕمۆنیەت و نەزمى کۆمەڵایەتى و کۆمەڵگە شێوانى تێبکەوێ و لەسەر ئاوازێکى سیمفۆنیک نەبێ، بەشى هەرە زۆرى ئۆباڵەکەى لە ئەستۆى کولتوورە.
- ئەگەر پەروەردە نەیتوانى لە دەرچەى کردەکانى خۆیدا کەسێکى هوشیار بە خۆى و بە کۆمەڵگە و بە نەتەوە و بە دنیا و بە... تاد بەرهەم بێنێ، ئۆباڵى هەرە زۆرى لە ئەستۆى کولتوورە.
- ئەگەر هونەر و وەرزش و ئەدەب و... نەیانتوانى لە بازاڕى نێوخۆى کوردەواریدا ڕەواج بۆ خۆیان پەیدا کەن و نەشتوانن بپەڕنەوە ئەودیو سنوورەکانى خۆیان و لە بازاڕى نێو نەتەوەییدا ببنە دەنگ و ڕەنگ، دیسان ئۆباڵى هەرە زۆرى لە ئەستۆى کولتوورە.
کولتوور بۆ هەر دەستە و تاقم و کۆمەڵگە و نەتەوەیەک مەرجى بوون و هەڵبڕینى دەنگى سەلماندنى بوونێکى ئینسانى دیاریکراوە. کێشەکانى ئێمە هەر لە بنچینەوە لە نێو کولتوورماندا ڕیشەیان هەیە و هەر بۆیەش لە هەموو ئەوانەى لەسەرەوە ڕیزمانکردن لە ئاستى ڕەزامەندى نە خۆمانین نە دەرەوەى خۆمان.
سەد ساڵ سیاسەتى کوردى خۆى لە قەرەى کولتوور و وەبەرهێنەرانى کولتوور کە ڕۆشنبیرانن نەدا و هیچ کاتێک چارەى ڕۆشنبیرى جیددیان نەویست و فیشەکێک و دەمانچە و تفەنگێکیان لە ڕۆحى ڕۆشنبیرێک پێ بایەخدار تر بوو.
سەد ساڵ سیاسەتى کوردى نەیتوانى کەسێتیەکى سیاسى کوردى بێنێتە ئارا بۆ چەند خولەکێک قسە لەسەر کێشە و دۆزى گەلەکەى بکا لەو ئاستەى بەرانبەرە یار و نەیارەکانى لەوە بگەیەنێ کە دۆزى کورد نەک پەیوەستە بە کورد خۆیەوە بگرە بە ئارامى و ئاسایشى ناوچەیى و جیهانیەوە بەند و پەیوەستە.سەد ساڵ سیاسەتى کوردى نەیتوانى بەرنامە بۆ بایەخى پەروەردەى سیاسى و شۆڕشگێڕى دابنێ و تاکى خۆى بکاتە بوونەوەرێکى سیاسى هوشیار تواناى ئەوەى هەبێ بەرانبەرە یار و نەیارەکانى بە دۆزى خۆى سەرسام بکا.
سەد ساڵ سیاسەتى کوردى چەکى خستە پێش کتێب و قەڵەم و هەردەم عەقڵ کە لەم دوانە دەچۆڕێ لە دواى کوتەک کە لە تفەنگەوە نمایش دەبوو دەڕۆیشت و دەهات و ئەمەش لە خۆیدا هاوکێشەى عەقڵ و کوتەکى بەرەواژوو کردبۆوە و هەمیشە کوتەک و کوتەک بە دەست هۆکارى چارەسەر و بردنە پێشەوەى پرسەکان بوون و قەڵەم و کتێب بە دەستەکان لە دواوەى ئەوان هەوڵى جوانکردنى ڕەفتار و گوفتارى ئەوانیان دەدا.
سەد ساڵ سیاسەتى کوردى لە هەرێمێک یا بەشێکى بچووکى کوردستاندا ماڵێکى ئارامیان چ لە شاخ و چ لە شار پێ ئاوا نەکرا و نە خۆیان و نە کوردستانیانیشیان لە دڵەڕاوکێى مانەوە و سەقامگیرى خاترجەم کرد.
سیاسەتى کوردى جگە لە دۆخێکى سایکۆلۆژى نارسیزم و کارگەیەک بۆ هێنانە ئاراى کەسێتى هەلپەرست و هەڵلووش کە بۆ نوێنەرایەتى دۆزێکى ڕەواى ئاوەها گەورە و جیهانى نەدەشیان چیتریان نەکرد.
زانست هەمیشە مامەڵە لەگەڵ ئەنجام و دەرکەوتەى هۆکارەکان دەکات و ئەوەى ئەم ئەنجامە خەمناکانە پێمان دەڵێن بریتین لە ڕێچکە گرتنێکى پەرت و بڵا و شێواوى ئەوتۆ کە هیچمانى نەگەیاندە جۆرێک لە ڕازیبوون چ لە ئەنجامى کارى خۆمان وەک تاک و چ لە ئەنجامى کار و خەباتى خۆمان وەک جوڵانەوەى چەکدارى و سیاسى.
پەرتەوازەیی لە سیاسەتى کوردى ڕەنگدانەوەى فورمولە نەبوونى کولتوورى کوردیە لە هۆشێکى دەستەجەمعیدا کە تواناى ئەوەى هەبوایە هەموو دەنگەکان بخاتە سەر ڕیتمێکى سیمفۆنیک بە هاڕمۆنیەتەکەى هەم خۆى و هەم دنیاشى سەرسام کردبایە.
پەرتەوازەیى دەنگ و ڕەنگى سیاسى قالبنەگرتوو لە فۆڕمێکى ناسیونالیستى مۆدێرن بە درێژایى ئەم سەد ساڵە کردوونیەتە هەم گاڵتە جاڕى خۆمان و هەمیش گاڵتەجارى دەر و دراوسێ و دنیا.
سیاسەتى کوردى بۆ سەدەیەک دەچێ دوژمنایەتى ڕۆشنبیرى و ڕۆشنبیران دەکا، ڕۆشنبیرە جیدیەکان هەر بەتەنها قوربانى نەیارانى نەتەوە و کۆمەڵگەکەى خۆمان نەبوون بەقەد ئەوەى لە نێو خۆى فۆڕمە بێ دەموچاوە سیاسیەکەى خۆشماندا دژایەتیان کراوە و هەمیشە سیاسەت و سیاسى کورد تاوەکو ئەمڕۆ فۆبیاى ڕۆشنبیریان هەیە و ئەمەشیان بە دڵنیاییەوە لە گرێى کێماسى زانستى و ڕۆشنبیریەوە بووە.
ترس لە ڕۆشنبیرى لە نەستى ئەواندا ڕیشەى هەیە و هەر بۆیەش نە لە شاخ و نە لە شار ئیشیان بۆ پڕۆژەى بونیادنانى کەسێتى کولتوورى کوردى کە دواتر کەسێتى سیاسى کوردى و نەتەوەیى و ئینسانى لێ درووست دەبێ نەکردووە. (ترس لە ڕۆشنبیرى) لاى سیاسیەکان بازنەیەکى پارێزەرى لە دژى ڕۆشنبیرانى جیددى بە دەوردا کێشاون نەوەکا بە دەنگ و ڕەنگیان قەڵس بن و تووشى ئیشى عەقڵ و عەقلانیەتیان کەن و بیانخەنە نێو پڕۆژەکانى بیرکردنەوە لە پێناو بونیادنانى دامەزراوەى عەقلانى درووستکردنى عەقڵى سیاسى و ئابوورى و کولتورى و دینى کوردى.
ڕۆشنبیر کەسێکى سیستماتیکە و سیستم بەرهەم دێنێ، ئەوەى خۆشیى لە ڕۆشنبیر و ڕۆشنبیری نەیەت ئارەزووى سیستم ناکات و ئارەزوونەکردنى سیستمیش لە نەستى ناڕۆشنبیرى سیاسیدا هێشتنەوەى مەودایەکى دوور و درێژە لەگەڵ عەقلانیەت و بەمەش زۆرترین خزمەت تەنها بە (ئاید- ئەنبارى غەریزە) ى خۆى دەکات و منێکى فوودراوى هەوکراومان دەخاتە پێش هەموو گیانى نەخۆشى و پەتایە.
ڕۆشنبیرە دوور بینەکان بۆ ئەمڕۆ و سبەینێ لە کاردان نیتشە وتەنى دواى سبەینێ ئەنجامى ئیشەکانیان دەردەکەوێ، ڕۆشنبیرى زانا و وەبەرهێن لەسەر کولتوور ئیشى ئەوە نیە هەڵەکانى ئەم تایپە لە سیاسیەکان پینەکات و هات و چوونەکانیان شیبکاتەوە، ئەوان ئیشیان ڕێکخستنى بوونێکى سرووشتى کوردیە لە فۆڕمێکى ڕێکخراوى سیستماتیکدا، بوونى بەستە زمانى نەتەوەیى کوردى تا ئێستا هەر لە بوونە سرووشتیەکەى نەپەڕیوەتەوە و ئەمەش لە ڕاستیدا هەڵەى ئەم سەد ساڵەى کوردایەتیە و هەر بۆیەش عەقڵى ڕۆشنبیر دەتوانێ ئەم ڕۆحە زیندووە چالاکە کە عەقلانیەت و هۆشە بخاتە جەستەى نەتەوەوە و لە وەهمە خەتەرناکەکانى پاڵەوانبازى و شۆڕشگێڕى دەربازى بکا.
ئەم هەڵە سیاسیانەى ئەمڕۆ ڕوویانداوە تازە نین کارەکتەرە سەبەبکارەکانیان پەروەردەى کەڵچەرێکى کاڵى ئیش لەسەر نەکراون، پەروەردەى دۆخێکى ناسیاسى ڕێک نەخراون، هەر بۆیە هەڵەکان بە دوا یەکدا و لە دیمەنى جیاجیادا دەردەکەونەوە و دەبن بە شۆک بۆ ئەوانەى یادگەیان ڕووداوەکانى دوێنێیان نەپاراستووە.
