لەم دیمانەیەشدا، کە لە ماڵى دوکتۆر کاراى کوڕى مامۆستا عەبدوڵڵا سەڕاج، لە گوندى ئەڵمانى هەولێر، بە ئامادەیى هاوڕێى شاعیر سەباح ڕەنجدەر- کە بێگومان بە هاوبەشییەکەى دیمانەکەى دەوڵەمەندتر کرد- لە بەروارى 5ى حوزەیرانى 2013دا سازدراوە، وەڵامدانەوەکانى مامۆستا سەڕاجیش بەڕاستى گوزارشتێکى ڕاستەقینە...

 

دایەڵۆگێک لەگەڵ عەبدوڵڵا سەڕاج دا

لە پال لەتیف هەڵمەت و فەهمى کاکەیى دا عەبدوڵڵا سەڕاج یەکێک بوو لەوانەى کە بەگرنگییەکى زۆرەوە لە نەوەکەى ئێمەى دەڕوانى، بە شێوەیەکى سروشتییانە لەگەڵیدا پیاسەمان دەکرد، لە چاخانە دادەنیشتین، کاتێکى فرە پێکەوە باس و خواسى خوێندنەوە و داهێنانمان تاوتوێ دەکرد، ئەو لە پێکهاتەى نەوەکەى پاش خۆى ڕۆڵێکى پڕبایەخى بینیووە و هەمیشە یەکێک بووە لەو چیرۆکنووسە دانسقانەى نێو ڕەوتى چیرۆکى مۆدێرن و هاوچەرخى ئێمە کە شێواز و تایبەتمەندێتی جیاى نووسینى خۆى هەبووە و یەکێکیش بووە لەو کەسانەى خاوەنى فەزایەکى مەعریفى و ڕۆشنبیرییەکى پەلوپۆ هاوێژ و ئینسایکڵۆپیدى بووە و ئیشێکى بێڕادەى لە پرۆسەى تیۆراندن بۆ هونەرى چیرۆک و ڕۆمان و هونەرى شێوەکاریش کردووە و خەریکى زاراوەسازى بووە و جگە لەوە هەر کاتێکیشى بۆ ڕەخسابێت ئەوا زارەکییانەیش لەگەلڕ هەوادارانیدا تێیهەڵچووە و لە کایەکانى ئەدەب و تەکنیکەکانى نووسین و دنیابینیى چیرۆک نووسیى خۆى دواوە و داهێنانەکانیشى بەرهەمى نەوەى پاش خۆى ڕەنگڕێژ کردووە و بەرهەستانە لە فەزاى چیرۆکى ئەم سەروبەندەدا ئامادەییان هەیە. ئەو پتر لە نیوسەدە سەروکارى لەگەلڕ هونەرى  کورتە چیرۆکدا کردووە و مامەڵەى لە تەک هەموو جۆرە تەکنیکەکانى ئەم ژانرەدا هەبووە و زۆرجار کردوونى بە کاراکتەرى سەرەکیى ئەفراندنەکانى و هێندە لێیان قووڵبۆتەوە و شارەزایى لێیان پەیدا کردووە، زاتى ئەوە دەکەین بڵێین هەندێک چیرۆکى خۆى هەر تەنها لەبەر ئەوە نووسیووە هەتا بیکات بە ڕووبەرێک بۆ پراکتیزەکردنى تەکنیکەکانى گێڕانەوە و پشتگوێ خستنى ئەوەى چیرۆک خۆى تەکنیکە تایبەتمەندەکانى خۆى لە ژیانەوە هەڵدەبژێرێت و حەوەجە و پێداویستیى بە کام یەک لەو تەکنیکانە بێت لەگەلڕ خۆیدا پەلکێشیان دەکات و پراکتیزەیان دەکات و دەیانکاتە بەشێک لە جەستەى هونەرى گێڕانەوە، نەک ئەو ببێتە بەشێک لە جەستەى ئەوان! سیما دیارەکانى ئەدەبەکەى ئەو هێما، خوازە، دەمامک، مۆنتاجى سینەمایى، تێکشکاندنى کات و..جگە لەوە، ئەو زمانەیش کە هەر هیچ نەبێ ناسنامە ئەدەبییەکەى پێ بەرجەستەترە و زۆرجار بە میتازمان ناوزەدى دەکات، تەقریبەن لە زمانى هەموو کەسێک تایبەتمەندتر و تاکمەندترە و کەسیش بەقەدەر ئەو زمانەکەى لە فەرهەنگى زمانە گشتییەکەمان جودا نابێتەوە و شەقلڕ بە پێکهاتەیەکى زمانیی تاکڕەوانە نادات. چیرۆکەکانى ئەو جیهانێک دەخوڵقێنن هاوکات هەم ڕیالیزمییە وهەم فانتازییشە و سەرساممان دەکات و پەیامى ئینسانییانەیان لێوەردەگرین. باکگراوەندى ڕاستەقینەى کاراکتەرەکانیشى خودى ژیان خۆین. ئەو جورئەت و بوێرییە بێهاوتایەى کە لە سەردەمێکدا ئەو بابەتە گەورانەى موتوربەى دەق دەکرد لەلاى کەم نووسەردا بوونیان هەبوو، کێ بەر لەو پاکتاوى نەژادیى و تەعریب کردنى کەرکووکى کردووە بە دەق و دەمى لە پرسە نەتەوەییە چارەنووسسازەکانەوە داوە؟ ئەو قەڵەمە بێگومان جگە لە خوێنى پاکیزە و بێگەردى پێشمەرگەیەک چى تەڕ و پاراوى کردووە و ژیانى پێبەخشیووە تاکو ئەو سەبجێکتانە لە تانوپۆى تێکستەکانیدا داڵدە بدات! لەم دیمانەیەشدا، کە لە ماڵى دوکتۆر کاراى کوڕى مامۆستا عەبدوڵڵا سەڕاج، لە گوندى ئەڵمانى هەولێر، بە ئامادەیى هاوڕێى شاعیر سەباح ڕەنجدەر- کە بێگومان بە هاوبەشییەکەى دیمانەکەى دەوڵەمەندتر کرد- لە بەروارى 5ى حوزەیرانى 2013دا سازدراوە، وەڵامدانەوەکانى مامۆستا سەڕاجیش بەڕاستى گوزارشتێکى ڕاستەقینە و کاڵا بەقەد باڵاى ئەو خەریک بوونە جیددییەى ئەوە بە نووسینى چیرۆک و هەوڵدان بۆ بەرفراوانتر کردنى ڕەهەندەکانى ئەو هونەرەی، کە لە ڕاستیدا بایەخ و بەهاکانى بە هیچ کلۆجێک لە بایەخ و بەهاکانى ڕۆمان کەمتر نییە.   

ئەدیب نادر: عەبدولڕەحمان مونیف دەڵێت: کورتە چیرۆک ڕەگەزێکى ئۆرگانیکییە لە بونیادى ڕۆماندا، ئەى ئیتر بۆچى تەرکیز هەر لە سەر ڕۆمانە و کورتە چیرۆک کەمتر جێبایەخى نووسەرەکانە، بە خۆماڵى و بیانیشەوە؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵێ، بە پێچەوانەى ئەمەوە، هەندێ برادەر، بە تایبەتى یەکەم ڕۆمانم کە دەرچوو- هەڵکشان بەرەو لووتکە- ڕەخنەیان لێگرت، کە پێکهاتووە لە چیرۆکى کورت و چیرۆکى کورتن و لێکم داونەتەوە، بۆ؟ لەبەر ئەوەى هەندێکیانم، فیعلەن خۆى هەر بۆ ڕۆمان نووسیوومە، هەندێکیانیشم هەر بە جیاجیا بڵاوکردنەوە، ئەوجا، ڕاستە هەیە، لە هەموو ڕۆمانەکانمدا دەتوانم چیرۆکى کورت جیا بکەمەوە، خۆى ڕەخنەگرێکى ئەورووپیش دەڵێت باشترین ڕۆمان ئەمڕۆ ئەوەیە پێکهاتبێ لە لێکدانى دەیان چیرۆک، یان تێهەڵکێشى هونەرییانەى کورتە چیرۆکەکان و هەرە شۆرت شۆرت ستۆرییەکان، یانى چیرۆکە هەرە هەرە کورتەکان بآ، بەڵام هەر یەکە، ڕۆمان ئامانجى جیایە و کورتە چیرۆکیش لێرە ئامانجى جیایە، هەر یەکەیان بە جۆرێک شت دەبینێ.

ئەدیب نادر: ڕاستە. بەڵام بۆچى بە شێوەیەکى گشتى لێرەش و لە ئەورووپایش، بۆ نموونە، سەیر دەکەى زیاتر تەرکیز دەخرێتە سەر ڕۆمان و ڕۆمان زیاتر دەبێتە جێ بایەخی نووسەران؟

عەبدڵڵا سەڕاج: ئەوە وابزانم قسەیەکى دوکتۆر جابر عەسفوورە دەڵێ – الروایە دیوان العرب- وەک چۆن جاران دەیانووت شیعر دیوانى عەرەبە، فیعلەن، ئێستا ڕۆمان بۆتە سەنگى مەحەکى ئەدیب، کە ڕۆمانى نووسى دەڵێن موعجەبن پێى، بۆ؟ چونکە سەردەمەکە ئاڵۆزە و سەردەمەکە تەکنۆلۆجیاى پێشکەوتووە و پێویستى بە ڕۆمان هەیە. بەڵام ڕۆمانگەلێک، نەک ڕۆمانگەلە ڕۆمانسییە قەدیمەکانى زەمانى...

ئەدیب نادر: فرووسییەت و..

عەبدوڵڵا سەڕاج: سەدەى حەڤدە و هەژدە و نۆزدە و تەنانەت سەدەى بیستیش ئێستا کۆن بووە. دەتوانم ئاماژە بە عەرەبەکان بکەم، چونکە لاى ئێمە هێشتا تەمەنى کورتە، نەجیب مەحفووز، ئەمەى سعوودییەکە کە تۆ ناوت هێنا، ئەوەى کە- شەرقى متەوەسیتى- هەیە

ئەدیب نادر: عەبدولڕەحمان مونیف..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەمانە، هەموو، ئا عەبدولڕەحمانى مونیف، ئەمانە هەموو بوونەتە کلاسیکى ڕۆمان، ئێستا خوێنەرى نوێ بۆى ناخوێنرێتەوە، ئێستا ئیدى سینەماکاران کەڵک و سوود لە بەرهەمەکانیان وەردەگرن وەکو مێژووى ئەدەب.              

ئەدیب نادر: ڕەنگە من عەبدولڕەحمان مونیف هێشتا بە کلاسیک نەزانم، چونکە بۆ نموونە یوسف ئەلسەباعى و...

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەوان جیان، ئەوانە هونەریین و بەڵام سیاسین..ئەو هونەرى ترە لە یوسف ئەلسەباعى و حیلمى موراد و نازانم کێ و کێ و ئەوانە و زۆرى کەیش هەیە، لە مێژووى میسر و سوریا و ئەمانە، بەڵام ئەوەى بڵێآ هونەریى و باشبن و ئەوەى دەرکەوتووە، عەبدولڕەحمانى مونیف و نەجیب مەحفووزە و بێجگە لە..

ئەدیب نادر: تەیب ساڵح و ئەوانە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: نەوەى تازەیش هەیە ئیبراهیم ئەسڵان و نازانم کێ..

ئەدیب نادر: حەیدەر حەیدەر و..

عەبدوڵڵا سەڕاج: یووسف ئەلقەعید و ئەمانە و لە لیبییەکانیش پەیدابووە و بەتایبەتیش ڕۆمان و چیرۆکى باشیش کەوتە مەغریب.

ئەدیب نادر: ئەوەى کورتە چیرۆکەکانت بخوێنێتەوە بەتایبەتى یەکەم کۆچیرۆکت- لاکێشە ڕووناکەکان- هەست دەکات شێوەیەکى فۆتۆگرافیانە بەسەر شێوازى نووسینى چیرۆکەکانتدا زاڵە، یانى لەپاى چى، بۆچى شێوەیەکى فۆتۆگرافییانە زاڵە، ئایا دەتەوێ بە شێوەیەکى فۆتۆگرافییانە ژیانمان پیشانبدەیت یان چى؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: دەتوانم ئەمە بەمشێوەیە وەڵام بدەمەوە، یەک، چونکە ڕەگەزى دەربڕین خۆى وێناندەرە، وێنەیە. دوویش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەى خۆم لە هونەرى شێوەکارییدا ئەوەم، هەوڵدەدەم وێنە دروست بکەم، لە گۆشە نیگایەکى ژێر بینینەوە، یا لە سەرووى بینینەوە، یان شتێکدا ئەوانە هەست بەوە دەکەیت کە وێنەى تیایە، بەڵام هەستیش دەکەیت لێچوواندنەکانم- تەشبیهەکانم- دایمە هەوڵم داوە نائاسایی بن، باو نەبن. زۆر کەس تێبینییان کردووە، زۆر کەس ڕەخنەشیان لێگرتووە، بەتایبەتى زاهیر ڕۆژبەیانى ئاماژەى بەوانە کردووە و ڕەخنەى لێگرتوون، کەچى- دوکتۆر نەوزاد ئەحمەد ئەسوەد- لە سێ بەشى ڕۆژنامەکەى حزبى شیووعى وەڵامى دایەوە، ناوى چى بوو؟

سەباح ڕەنجدەر: ڕێگاى کوردستان.. 

عەبدوڵڵا سەڕاج: ڕێگاى کوردستان، لام ماوە، کە دەڵێ بۆچوونەکانى عەبدوڵڵا سەڕاج لەوانەى تۆ هونەرى ترن، ئەوانەى تۆ کلاسیکن..

ئەدیب نادر: من ئەوەم نەخوێندۆتەوە، بەڵام..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵام تەواوم نەکرد، وەڵامى وێنەکەم تەواو نەکرد، دەربڕین، یان داڕشتنى ڕستە خۆى هونەرى دەربڕینە، یانى چیرۆک هەواڵدەریى نییە وەکو خەبەرێک بێت، یا ڕووداو دروست بکەیت، یان جێکات باس بکەیت، یان کەسایەتى دروست بکەیت، پێش هەموو شتێک چۆنێتیى دەربڕینى ئەو هەست و شتانەیە کە لەو شتەدا  دەتەوێ بیڵێیت کە چیرۆکە، یان ڕۆمانە، یان هەر شتێکى کەیە..

ئەدیب نادر: ڕاستە. ئێستا پرسیارێکى زۆر گرینگ، لە کۆچیرۆکى دووەمتەوە، لە(مردوو خەون نابینێ)وە بە شێوەیەکى هونەرمەندانە شەپۆلى هۆش بەکار دەهێنیت، شەپۆلى هۆشت بەکارهێناوە، ئایا ئەم تەکنیکە زۆر بەشێوەیەکى  ئاگایانە دەربڕى ئەوەیە کە مرۆڤى ئێمە، مرۆڤى کورد، بە ڕادەیەکى هێندە بە نسکۆى حەفتاوپێنج کارتێکراو بوو، کە تووشى حاڵەتى کەرتبوون و پارچەپارچە بوون ببوو، ئایا تۆ لەسایەى ئەو بیرکردنەوەیەوە کە بینیت خەڵکى ئێمە دواى نسکۆ وایان لێهاتووە، ئەو تەکنیکە زۆر گرنگەت بەکار هێنا؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵێ، ئەوەى تۆ ئاماژەى بۆ دەکەیت ئەوە کاریگەریى هەیە، دوو خوێندنەوە، بەتایبەتى خوێندنەوەى شەستەکان و حەفتاکان و ئەوانە، زۆر ئەدەبى وجوودییم دەخوێندەوە، لە کامى و سارتەر و ئەوانە. ئەوانە هەموو دەروونى ئینسانى کەرتبوو و ئەمانە باس دەکەن، هەتا دیدارى وابزانم یەکەمى چیرۆکى کوردى نا، دیدارى دووەمى چیرۆکى کوردى لە هەولێر، کە لە زانکۆ گیرا، ئەو برادەرانەى کە ئێستایش مەوجوودن، حەمەسەعید حەسەن و ڕەووف حەسەن و ئەمانە، هەستان و وتیان نمایندەى عەبەسییەت و وجوودییەت عەبدوڵڵا سەڕاجە..ئاوا بەئاشکرا لەناو خەڵکەکە...نمایندەى عەبەسییەت نەبووم، پەرتبوونى ئینسان وەکو ئاماژەت بۆ کرد، کە ئازار هاتە پێشەوە ئەو خەڵکە لەو سەغڵەتیى و گوشار و بێ ئازادییە دەرپەڕین و بەشێوەیەکى شێتانە و نامەئلووف و بێهەدەفانە دەستى ئازادییان گرت..وەکو ئێستایش دەیبینین لەپاش ڕاپەڕینەوە هەندێ دیموکراتییەت هەیە، بەڵام دیموکراتییەتێکى بێ پڕۆژە و بێ بەرنامەیە، ئاوها شتەکانى ئێمە بە کتوپڕیى دروست بوونە، جا وەکو وتت، ڕاستە من تەعبیرم لەو ئینسانە داهێزراوانە کردووە، ئەو ئینسانانەى کە هەست دەکەن مافیان خوراوە و..

ئەدیب نادر: شکستیان هێنا دواى حەفتاوپێنج و هەر کەسێک هەستى بەوە دەکرد ئەوە شکستى تاکانەى خۆیەتى، ئەو نوشووستییە گەورەیەى بەسەر کورددا هات..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵێ، ئەوەشمان لەبیر نەچێت، ئاماژەت بە کۆمەڵە چیرۆکى- لاکێشە ڕووناکەکان- کرد، کە هەر بەو بۆنەیەوە کراوەتە فەڕەنسیى و لەلایەن کاک محەمەد ئیسماعیلەوە لە پاریسیش بڵاوکراوەتەوە، ئەوە..

ئەدیب نادر: ئیسماعیل دەروێش...

عەبدوڵڵا سەڕاج: یەکەم بەرهەمى نووسینەکانمە، تۆ وتت لە دووەمدا ئینتیڵاقى کردووە، نابێ هەموو شتێک، هەر یەکە و دەبێ لە زەمەن و کاتى خۆى باس بکرێ.

سەباح ڕەنجدەر: مامۆستا ئەو شەپۆلى هۆشە کە لە کۆمەڵە چیرۆکى دووەمت بەکارت هێنا، پێشتر ئیشارەتت دا کە زەمەنى شەستەکان گرنگیت بە خوێندنەوەى ئەدەبى وجوودى داوە، ئەوجا ئیشکردنى کۆمەڵە چیرۆکى دووەمت- مردوو خەون نابینآ- بە کاریگەریى، یان بە ڕوئیاى خوێندنەوەى شەستەکانى ئەدەبى وجوودى نووسیت، یان دواى نسکۆ، کە کورد داهێزرا و...بە کاریگەریى کامەیان؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: هەردوو باڵەکە کاریگەریى بەسەرما هەبوو، بەڵام وەکو..پەنگاوەى ئەدەبى وجوودى لەمنا، وە ئەو ئەدەبە وجوودییە و ئەو داهێزرانەى کە لە کورددا دیم، هەموو تێکەل بووە.

سەباح ڕەنجدەر: باشە مامۆستا مادام ئەوە هەبوو، پێشتر لە شەستەکان ئەدەبى وجوودى لە ژیانت هەبوو، لە کۆمەڵە چیرۆکى یەکەمت ئەو هێڵە دەرنەکەوتووە، لە کۆمەڵە چیرۆکى دووەمت دەردەکەوێ کە دەکەوێتە دواى نسکۆ، کەواتە نسکۆى شۆڕشى کورد بۆتە خاڵى دەستپێک بۆ نووسینەکە زیاتر لەوەى خوێندنەوەکە باکگراوەندى بێ و...

عەبدوڵڵا سەڕاج: هەرەس، هەرەسى ئینسانى کورد، هەر وەکو هەرەسەکانى سارتەرە کە لە ڕشانەوە- الغپیان- دا باسى دەکات، ئا، بەڵێ ئەوانە هەیە، بەڵام وەکو ئاماژەم پێدا، هەرەسى کورد، نائومێدیى ئینسانى کورد، کە خەباتى کرد و لە ئاخرا کەوتە دەست چەند کەسێک، چەند لایەنێک، چەند حیزبێکەوە کە نەیانتوانى بەڕێوەى بەرن، بەرەو نغرۆییان برد، بەرەو خەرەندیان برد. ئەوانە ڕوویانداوە..بەڵام ئاماژە بە شتێکى کە بکەم، کەم ڕەخنەگر ئاماژەى پێداوە، کە تۆ دەڵێى کۆمەڵە چیرۆکى یەکەم و دووەم و سێیەم، مومکینە چیرۆک هەبێ لە کۆمەڵەى سێیەمدایە و هى زەمانى یەکەمە و یەکەمى تێدایە هى زەمانى سێیەمە..بەگوێرەى کاتەکە من چاپم کرد..

ئەدیب نادر: بێگومان، ئەو سێ کۆمەڵە چیرۆکەت.. 

عەبدوڵڵا سەڕاج: من ئاماژەم بە هینەکانى کردووە، تاریخەکانى..

ئەدیب نادر: هەتا- بارام ناوێک هەبوو- ئەوانە هەتاکو ساڵى حەفتاونۆ نووسیووتن، هەر سێ کۆمەڵە چیرۆکەکەت، ئەزموونى تۆ مامۆستا..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەمە لە کاتى خۆیدا کە بڵاو دەکرانەوە، ناڵێم وەکو کتێب، وەکو چیرۆک، دەنگیان دایەوە، من سێ چوار چیرۆکم نووسیبوو، کە چووم بەسەر کۆڕێکى چل پەنجا کەسییدا، ئەبینم مامۆستا- هێمنى- شاعیر لەوێ بوو، کە زانى و وتیان ئەوە عەبدوڵڵا سەڕاجە، هەموو بێدەنگ دانیشتبوون، وتى وەرە لاى من دانیشە، یانى- هێمن- تەنها یەک دوو چیرۆکى منى خوێندبووەوە، پێمى زانیبوو، بەس وتى ئەبێ زمانەکەت بەهێزتر بکەیت.

ئەدیب نادر: مامۆستا ئەزموونى تۆ لە ئەزموونى چیرۆکنووسە هاوزەمەنەکانى دیکەى خۆت گرنگترە، ئەزموونێکى گرنگترت هەیە لە چیرۆکنوسین..

سەباح ڕەنجدەر: هونەرى ترە.

عەبدوڵڵا سەڕاج: هەستى پێدەکەم.

ئەدیب نادر: بەڕاى تۆ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: جیاواز ترە..

ئەدیب نادر: جیاوازترى..

سەباح ڕەنجدەر: جیاوازتر و هونەرى تریشە..          

ئەدیب نادر: بەڕاى تۆ بۆچى هەڵوێستەى جیددى لەسەردا نەکراوە، بۆچى نەبۆتە جێى مشتومڕى ڕەخنەگران و لێکۆڵەران، بۆ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەوە گرفتى ڕەخنەى کوردییە، یان گرفتى مێژووى ئەدەبى کوردییە بەگشتیى..لە پێنج کۆچیرۆکدا، شەشەمیش ئەوانەى پێنجەکەیە و زائیدەن ئەوانەى لەدواى ڕاپەڕین نووسیوومن، بابڵێین شەش کۆچیرۆک، تەنها زاهیر ڕۆژبەیانى- خوا لێى خۆش بێ- لایەکى لێکردوونەتەوە، لایەکى ڕووکەش-سەتحى- بەڵام ئەوەى کە چاپى کرد، ئەوە نییە کە دایە من خوێندمەوە، من گلەییم لێکرد، وتم: تۆ وتووتە عەبدوڵڵا سەڕاج بێ ئەوەى ئاگادارى ئەدەبى تازەى فەڕەنسیى بێت، یانى ئاگادارى ڕۆمانى نوێ بێت، دەستى بە نووسینى ڕۆمان و چیرۆکى نوآ کردووە، ئەمانەت بۆ نەنووسیووە، نازانم، هەندآ بەڵگەى نالۆژیکى هێنایەوە، وتى دەقەکەم دا بە مەهاباد قەرەداغى و بزر بوو..نووسیوومەوە و..وتم نا لە بۆچوونەکانت پەشیمان بوویتەتەوە، هەتا من حەز دەکەم لێرە ئاماژەیەک بۆ ئەوە بکەم، کە زۆر ڕەخنەگر ڕۆمانەکانى منیان بە یەکەم میتاڕۆمان داناوە لە ئەدەبى کوردیدا، ئەوە مامۆستا- سابیر ڕەشید- لە شەشەمین فێستیڤاڵى گەلاوێژدا بڵاویکردەوە و لە کتێبەکانیشیدا، دوکتۆر- فوئاد ڕەشید- یش هەر هەمان شتى وتووە، بەڵام دوکتۆر- فوئاد ڕەشید- ئاماژەیەکى کەى کردووە، وتوویەتى عەبدوڵڵا سەڕاج لە حەفتاکانیشدا میتاچیرۆکى نووسیووە، چۆن دەڵێى- مابعد الروایە، میتاڕۆمان- میتا چیرۆکیشى نووسیووە و ناو ڕۆمانیشى هێناوە و وابزانم لە دیمانەکەیدا کە کردوویەتى، یان ئەو دیراسەیەى کە بۆ ئەوە پێشکەشى کردووە پلەى زانستى پێوەربگرێ..

ئەدیب نادر: لەسەر هەمان تەوەرى ڕەخنە دەڕۆین مامۆستا، تۆ هەموو لایەن و تەکنیکەکانى گێڕانەوەت لە کورتە چیرۆکەکانتدا بەکارهێناوە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بە وشیاریشەوە..

ئەدیب نادر: بە وشیارییەوە و زۆر بە ئاگاوە، بۆچى، هەر لەسەر ڕەخنە قسە دەکەین، بۆچى نەبۆتە سەرمەشق بۆ هەندێ ڕەخنەى پراکتیکى..بۆچى..یانى ڕەخنەى پراکتیکى ئێمە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: نەک هەر بۆ من نەکراوە، بۆ چوار کەسیش نەکراوە، کوا فەرموون لە حەفتاکانەوە...

ئەدیب نادر: ئاخر ئێمە لێرەدا باس لە گرنگى ئەزموونەکان دەکەین، مامۆستا ئێمە گرنگى ئەزموونى تۆ..

سەباح ڕەنجدەر: گرنگترین ئەزموونمان دەدەیتێ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئێمە بیست ساڵمان هەیە، لە حەفتاکانەوە بۆ نەوەدەکان، بڵێین بۆ ڕاپەڕین، ئەوەنە، بابڵێین لە ئازارەوە بۆ ڕاپەڕین، ئەوە بیست ساڵێکە، کوا چ کتێبێک، پەرتووکێک، نەک لەسەر چیرۆک، باسى چیرۆک بکات، لەسەر چیرۆکى کآ، کآ نووسراوە، تەنیا لێرە و لەوآ نەبآ، ئەویش شارچێتیى تیایە و برادەرچێتیى و نازانم چى چێتیى ترى تیایە..

ئەدیب نادر: مامۆستا تۆ خۆت ئەزموونەکەى خۆت لەناو ئەزموونەکانى تردا چۆن دەبینیت؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: من خۆم..بە..بێگومان دەزانم جیام، ئەوجا ئەوەى دەمنووسى و خەڵک قبووڵى نەدەکرد، دەمزانى دەساڵى کە زۆر چاک قبوول دەکرێ، ئەمە، مامۆستا- نەوزاد ئەحمەد- ئەمەى وتووە، وتوویەتى ئێمە لە هەشتاکان قبووڵمان نەدەکرد، کەچى عەبدوڵڵا سەڕاج دەسال پێش ئێمە کەوتبوو. ئەمە تۆمارە و لاى من هەیە.

سەباح ڕەنجدەر: مامۆستا چیرۆکى نەوەى پێش خۆت، بڵێین ئەوانەى کە موحەڕڕەم و محەمەد مەولوود مەم و شێخ مارف بەرزنجى و ئەوانەى لە پێش تۆ چیرۆکیان نووسیبوو، ئەتوو...

عەبدوڵڵا سەڕاج: مستەفا ساڵح کەریمیش هەبوو، ڕەووف حەسەنیش هەبوو، کاکە مەمیش هەبوو، بەڵام ئەو سێ کەسەى ئاماژەت پێکردن ئەوانە لووتکەن.

سەباح ڕەنجدەر: مامۆستا، ئەتوو لە ئەزموونى خۆت، ئەزموونى چیرۆکنووسیت، نەک ئەزموونى ڕۆمانت، لە چیرۆکدا، چیرۆکى کوردى، چیرۆکنووسى کوردى، هیچ هونەرێکى چیرۆک لەوان فێر بوویت؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: نەخێر هیچیان لێ فێر نەبووم. ئەگەر چیرۆکى پێش خۆمم دەخوێندەوە، یا هەر شتێکى کەلەپووریى و ئەوانە هەر بۆ ئەوە بوو زمانەکەم بەقووەت بکەم، ئەگینا دەمزانى ئەمانە هونەر، مەبەستم گشتیانە، نەک هەر ئەو سێ کەسە، ئەوانە هونەریان پێ نییە، تازەگەرییان پآ نییە، بەس دەمویست زمانەکەم بەقووەت بکەم، ئەمە هەتا عەبدوڵڵا ئاگرینیش دەگرێتەوە.

سەباح ڕەنجدەر: یانى ئەتوو درێژکراوەى چیرۆکى کوردیت، گۆڕانکارى چیرۆکى کوردیت.

ئەدیب نادر: یانى گۆڕانکارییت لەناو چیرۆکى کوردیدا کردووە.

عەبدوڵڵا سەڕاج: وەڵڵاهى هەست دەکەم ئەو زمانەى من پێییم دەنووسى و بڵاوم دەکردەوە، بووە بە..وە بە شایەدى خوالێخۆشبوو شەهید موحەڕڕەم محەمەد ئەمین کە لە- بیرى نوێ- دا وتوویە و ئاماژەى پێکردووە، کە چیرۆکەکانى منى پێش هینەکانى حوسێن عارف و کاکە مەم خستووە و بە دەمیش پێمى وتووە، وتوویەتى زۆر موعجەبم بە تەکنیکەکانت...

سەباح ڕەنجدەر: مامۆستا من لە چیرۆکى کوردی ئەو تەوژمەى لە حەفتاکان دروست بوو، ڕوانگە، یانى ئەوانەى خۆیان بە نوێکەرەوەى چیرۆکى کوردى دەزانن، کەچى ئەو گرووپەى ڕوانگە هیچیان لە ڕووى چیرۆکەوە نوێکەرەوە نەبوون، نوێکەرەوە لە توو لە لەتیف حامید و لە سەدرەددین عارف و لە ئەحمەد شاکەلى و ئەوانەوە دروست بوو، ئەوە گۆڕانێک بوو، گۆڕانێک بوو زۆر جیاواز، یانى هەست بە گۆڕانى کەشوهەواکانى دەکرا..

عەبدوڵڵا سەڕاج: هەڵبەتا من، وەکو جەنابت وتت، لایەنى چیرۆک باس دەکەم، باسى شیعر ناکەم، وتت ئەحمەد، ئەحمەد شاکەلى لە نووسین وەستا، لەتیف حامید زۆر سەرەتایەکى بەهێز بوو، لە هەموومان بەهێزتر بوو، بەداخەوە، خوالێیخۆشبآ نەما، ئەوانەى کە...

سەباح ڕەنجدەر: سەدرەددین عارف..

عەبدوڵڵا سەڕاج: سەدرەددین عارفیش لە نووسین وەستا. بەڵێ وەستا. ئێستایش مەوجوودە، وەستا. ئآ، من و کێى کەت ئیشارە کرد؟

سەباح ڕەنجدەر: لەتیف حامید و سەدرەددین و ئەوانە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: لەتیف حامید ئیشارەتم پێکرد، بەس لە دەرەوەى ڕوانگە، چونکە دوو قسەى مەشهوور هەیە، هەردووکى باس دەکەم،- لەتیف هەڵمەت- قسەیەکى هەیە دەڵێ داوایان لێکرد بچێتە ناو و بەشدارى بکات لە ڕوانگەدا، وتى ڕوانگە هێلکەیەکى پیس بوو هیچى هەڵنەهێنا، ئەوە قسەکەى ئەوە، بەڵام قسەکەى من ئەوە بوو لێمیان داوا دەکرد بچمە ناویان، پێشمیان وت، ئەوەى مەوجوودە سەلام محەمەد مەوجوودە، وتى وەرە، وتم بۆ تەنزیمى مافیاتان داناوە بێمە ناو تەنزیمەوە و بتناسێنم بە حوسێن عارف و ئەم و ئەو و..ئآ وتم من ئەوانە دەناسم، بەهەرحال، وتم من خۆم بە سەرووى ڕوانگە دەزانم، یانى خۆم بە نوێکار دەزانم، ئێوە ناڵێن نوێکاریى، تەکنیک، ئێ من خۆم بە نوێکار دەزانم، ئەوانەى ئێوە ئەوەتا بڵاوى دەکەنەوە، زۆر نوێکان نا، بەڵام ئەوە هەر بەنیسبەتەوە، ئاماژەت بۆ یەکێک بکردایە چیرۆکى باشى نووسى، ئەگەرچى شاعیریش بوو، ئەویش- سەڵاح شوانە-، چەند چیرۆکێکى چاکى بۆ ئەو سەردەمە نووسى، چیرۆکەکانى بەهێز بوون، وابزانم ئێستا لە کۆچیرۆکێکدا خڕکراونەتەوە. بەڵێ..

ئەدیب نادر: مامۆستا تۆ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: لەو سیانەى کە ئاماژەت پێکردن، حەز دەکەم نەختێ تەفسیر بدەم، لەسەر ئەوەى کاک ڕەنجدەر وتى، لەبەر ئەوەى سێ لووتکەى باس کرد، مارف بەرزنجى، موحەڕڕەم محەمەد ئەمین، خوالێیانخۆشبێ، هەروەها مەم، هەریەکەیان خەسڵەت و جیاوازییەکى هەیە، بەڵام هونەریترینیان لاى من، هەر چەندە زوو لە نووسین وەستا، محەڕڕەم محەمەد ئەمینە، مەم و بەرزنجى زیاتر لایەنى سیاسییان بەدەستەوە بوو، هەروەکو چۆن- ئیبراهیم ئەحمەد- کە شتى دەنووسى، چیرۆکى دەنووسى و ڕۆمانى دەنووسى، مەبەستى ڕۆمان نووسین و هونەر نووسین و چیرۆک نووسین نەبوو، لە پالڕ سیاسەت کردن مەبەستى کوردایەتى کردن بوو، هینەکانى مارفیش سیاسەت کردن بوو، هەروەها مەمیش، بەڵام هەر چەندە- مەحەڕڕەم محەمەد ئەمین- کۆنە سیاسەتمەدار بوو، بەڵام سیاسەتى نەدەکرد، بۆیە دەڵێم هونەرى ترە، بەڵام بەداخەوە زۆر زوو وەستا..

ئەدیب نادر: مامۆستا زمانت زۆر چڕ کردۆتەوە لەناو چیرۆکەکاندا، یان با بڵێین زمانت هێندە بە شێوەیەکى ئیکۆنۆمییانە-کورتگەرا و ئابوورییانە-

عەبدوڵڵا سەڕاج: وشەم داتاشیووە..

ئەدیب نادر: بەکارهێناوە، بەکاربردووە، لە هەندێ شوێندا، خوێنەر هەست بەوە دەکات سەروکار لەگەلڕ وشە لێکتربڕەکان- کەلیماتى موتەقاتیعە- دا دەکات، یانى وەکو ئەوەى مەسەلەن تۆ شتت زۆر باس کردووە، یان بازى زۆرت داوە، بەڕاى تۆ بۆ ئەوەى ئەم هەستە ڕوونەدا خوێنەر پێویستە چى بکات، یان خۆت ئەگەر خوێنەر هەستێکى واى هەبێت ئەم هەستەى بۆچى دەگێڕیتەوە؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: تێبینییەکى جوانە. ڕاستە، نووسینەکانم بەتایبەتى چڕاندووە، یا چڕە، تەشبیهەکانم، لێچووانەکانم ئاسایى نین. بۆ نموونە، ناڵێم: ئاسمان شینە، دەڵێم: ئاسمان شووشەیەک مەرەکەبى شینە، ئا بەم جۆرە، لە جادەکە تێپەڕى، نەمووتووە تێپەڕى، وتوومە جادەکەى سەربڕى. من لە چیرۆکدا مەبەستمە و لە زۆر، لە چەند دیدار و ئەمانەشدا ئاماژەم بەوە کردووە و دووبارەى دەکەمەوە، کە من سەندەویچى حازر بە خوێنەر نادەم، چۆن بە چیرۆک ماندوو دەبم، ئیبداع دەکەم، دەئافرێنم، دەبێ ئەویش ماندوو بێ لەگەڵما بۆ ئەوەى هەست بە چێژەکەم بکات، شتێکى ئاسانى بدەمێ وەکو ئاماژەت دا، کەوابێ وەکو چیرۆکەکانى یووسف ئەلسەباعى و ئەمانە دەنووسم..بە ئاسانى لەو سەرەوە کە دێیتەوە هیچت لا نامێنێ. بەڵام کە خۆى ماندوو کرد و لەو دەربڕینە تێگەیشت، زۆر ..ئا..تەجرەبەیەکى کەت بۆ بگێڕمەوە..

سەباح ڕەنجدەر: سەرنجێکى بچووکم هەیە لەو..

عەبدوڵڵا سەڕاج: لە ڕاپەڕینەکەدا کابرایەکم لەگەلڕ بوو، ناوەکەییم لەبیر نییە، کەرکووکى بوو، ڕیشى درێژ بوو، گەنجآ بوو، ئاوا لە مەهاباد لە ئوتێل بووین بەیەکەوە، وتى مامۆستا من لە تۆ تێناگەم، عەینەن ئەم پرسیارەى تۆى کرد، منیش کتێبەکانم پێبوو، وتم باشە کام چیرۆک تێناگەى؟ چیرۆکێکى ئیشارەت کرد، وتم بۆت دەخوێنمەوە، بۆیم خوێندەوە و دەستم کردە شەرح کردنى، ئەمە بوو، وتى ئاى مامۆستا خۆ من وا تێنەگەیشتم، سەیرم کرد لەززەتێکى یەکجار خۆش تێگەیشت، ئەوەیە، من دەمەوآ خوێنەر ماندوو بێ..

ئەدیب نادر: من ئاماژەم بەوە نەدا کە من لێى تێناگەم مامۆستا، من دەڵێم، خوێنەر لە پڕێکا چیرۆک دەخوێنێتەوە، هەست بەوە دەکا لە پڕێکا تۆ دەڵێى فڵان کەس مرد، دواى ئەوە شتى تر باس دەکەى، دواى ئەوە شتى تر، شتى تر، شتى تر، شتى تر..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئاخر ئەوە مۆنتاژى سینەماییە..

ئەدیب نادر: ئا مەبەستم، مەبەستم، یانى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەس شتێکى کەیش هەیە، بەس پێشەکى مامۆستا دەبآ ئاماژە بدەین چ خوێنەرێک؟ خوێنەر هەیە هاکەزاییە هەر بۆ کات کوشتن، هەیە هەر حەز دەکا بخوێنێتەوە، خوێنەریش هەیە قووڵدەبێتەوە..با من شتێکى جوانت بۆ بگێڕمەوە..خوێنەرى سى سالڕ، چل سالڕ لەمەوپێشم هەیە، ئێستا لە جادە دەمگرێ دەڵێ فڵانت نووسى..ئەو ڕۆژە وەستا بووم، ئەمە خۆشە بیگێڕمەوە، وەکو چیرۆکیشە، وتم لەناو بازاڕى شێخەڵڵا وەستابووم، سەوزە و مەوزە و شتێک، گەڵایەک بوو، وتم کاکە ئەمە چییە؟ وتى ئەمە نازانى چییە؟ وتم نا، وتى ئەمە جەرجیرە، بۆ ئەوە باشە، بۆ ئەوە باشە، بۆ سێکس باشە، گوتم دەى بۆ سەرەتانیش باشە، ئینجا گوتم دەمەوێ، چەنى بە چەنە؟ وەک تەجروبە، گوتى بۆ شەکرەیش باشە، گوتم شەکرەم هەیە، کە ویستم ئاوا بکەم پارەکە دەرکەم، لەبان شانمەوە دینارێک شۆڕکرایەوە، ئاوڕم دایەوە، وتم کاکە ناتناسم تۆ کێیت؟ وتى من یەکێکم لە خوێنەرەکانت، ئەى سەلمانى پاک ئاوها و ئاوها و ئاوهات کرد، باشە من با شتێکت پآ بڵێم، بەخودا لە- عەتا قەرەداغى- باشتر لە ڕۆمانەکە تێگەیشتبوو، - عەتا- وا دەزانێ سەلمان هینە، زارایە، زەردەشتە، کەچى ئەو وتى مامۆستا باسى سەلمان پاک دەکەیت، یانى خوێنەر هەیە ئاوها بەدوایا دەگەڕێت..

ئەدیب نادر: بێگومان..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەو سایەقەى کە کتێبەکانى بۆم هێنا، تەلەبەشم بووە وتى مامۆستا چیرۆکێکتم لەبیرە، کابرایەک، فەللاحێک هەیە دارهەنجیرێکى هەیە بەرناگرێ و دوایى خوێن دەخاتە بەرى و بەر دەدا و ئەوە شتەکەى سیاسییە و ئەوەیە و ئەوەیە. وتم ئەوە لە هەولێر خوێندمەوە و هەتا- عەلاددین سوجادى- هەستا چەپڵەى بۆم لێدا و وتى کاک- عەبدوڵڵا- لێى تێگەیشتم چى دەڵێى..ئاوهاى وت.

سەباح ڕەنجدەر: پەیین.. چیرۆکى پەیین..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..مەبەستم ئەوەیە..

سەباح ڕەنجدەر: بەس مامۆستا من سەرنجێکى ترم هەیە..

سەباح ڕەنجدەر: لەو چڕکردنەوەى زمانە هەست ناکەم گرتەى سینەمایى بێت، یان کەلیمات موتەقاتیعە بێت، ئەمن هەست دەکەم..

ئەدیب نادر: من ناڵێم..

سەباح ڕەنجدەر: عەفوەن، نا نا وەکو هونەر، وەکو هونەر..

ئەدیب نادر: وەکو ئەوە ئینسان لێى تێدەگا، بۆ نموونە، لەبەر ئەوەى پچڕ پچڕە..

سەباح ڕەنجدەر: هەست بەوە دەکەم..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئێستا من پچڕ پچڕەکەشت وەڵام دەدەمەوە.

سەباج ڕەنجدەر: ئا، دەزانم..ئەوجا هەست دەکەم ئەو چڕکردنەوەیە ڕووناکیى شێوەکارییە، یانى شێوەکاریى لەیەک خاڵدا ڕەنگەکانى چڕ دەکاتەوە، یان هەست دەکەم ئەو هونەرى چڕ کردنەوەیەى زمان لە کنە توو زیاتر هونەرێکى تەشکیلییە، شێوەکارییە..         

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەوە زۆر کەس هەیە باس دەکات، تەنانەت لەو پیشانگایەى لە هەولێر کردمەوە- جەلیل کاکەوەیس- یادى بەخێر، حەزم دەکرد لێرە بوایە، گوتى وەڵڵا ئەمە، ئەمانە هەمووى خوێندوومانەتەوە، ئەم ڕەسمانە لە چیرۆکەکانتدا هەیە، هەر بەڕاستى واشە...ئا..باسى شتێکتان نەکرد، بۆ ئەو پچڕ پچڕییەى تۆ، بڵێین پچڕ پچڕى، لە شتێکەوە یەکسەر دەچمە سەر شتێکى تر، شتێک هەیە پێى دەڵێن..

ئەدیب نادر: با باسم کرد مامۆستا..

عەبدوڵڵا سەڕاج: نازانم، هەتا ئێستا زاراوەى  بە کوردى بۆ نەدۆزراوەتەوە..ئەوە پێى دەڵێن تەداعى..تەداعییەکا نیش سێ جۆرن، من کردوومەتە چوار جۆر، لە کتێبى، ئەوەى کە لە- بەرەو ئاستانەى ڕۆمانى نوێ- و ئالێرەیشدا زۆر باسى زەمەن و جێکات هەیە، لەبەر ئەوە ئیشارەتى زۆر نادەم، بەس لەسەر زاراوەى تەداعى دەوەستم، تەداعى لەفزى..تەداعى چییە؟ دەڵآ ئینسان تەداعى کرد..زۆر کەس باس دەکات، لە چیرۆکەکەیدا تەداعى هەیە، نازانێ تەداعى چییە، لە کتێبەکانمدا ڕوونم کردۆتەوە، تەداعى ئەو حاڵەتەیە بەینى بیرکردنەوەت لە مێشکتدا بیر دەکەیتەوە و خەریکە ڕستە دروست بکەیت هێشتا دروست نەبووە، لەبەر ئەوەى دەڵێى سبەى دەچمە بازاڕ، نەختێکى کە دەڵێى، ئا ئەم گڵۆپە بەقووەتە، ئاووڕدەدەیتەوە و دەڵێى ئەرێ ئەم دەرگایە بۆ وا پانە؟ سەیر دەکەى پەیوەندییان بە یەکەوە نییە، ئەمە تەداعییە، پێش ئەوەى..

ئەدیب نادر: ئەو پچڕ پچڕییە هەیە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەوە تەداعییە، شت شت ڕادەکێشێ، لەفز لەفز ڕادەکێشێ، وێنە وێنە ڕادەکێشێ، ڕستە ڕستە ڕادەکێشێ، مۆسیقا مۆسیقا ڕادەکێشێ، هەموو شتێک..

ئەدیب نادر: بیرکردنەوەت لۆژیکییانە نییە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵێ..

ئەدیب نادر: یانى بە لۆژیکێک شتەکان نابەسترێ بە یەکەوە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەمە زۆر بە تەفسیلى لە پەیڤستان هەیە و لە کتێبەکانى کەیشمدا زۆر بە دوورودرێژى باسى ئەم شتانەم کردووە، با درێژەى نەدەمێ..

ئەدیب نادر: باشە مامۆستا تۆ بە کورتە چیرۆک شۆرەتت پەیداکردووە، سەربارى نووسینى چەندین ڕۆمانیش کەچى هێشتایش هەر قورسایى نووسەربوونت چیرۆک هەڵگرێتى، ئەمە بۆچى دەگێڕیتەوە، بۆچى هەر وەکو چیرۆکنووسێک زیاتر ناسراوى و..ئاماژەت پێ دەدرێت؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا زۆر جوانە..هەر پێرێ برادەرێک، شیڤان شێرزاد، پەیڤستانى هەڵخستووە و قسەى لەسەر کردووە بە بێ ئەوەى بیخوێنێتەوە چى تیایە و چى تیا نییە، دەڵێ ئەزموونێکى نوێیە! یەک ئەمە ئەزموونێکى نوێ نییە، کیتابێکى نوێى عەبدوڵڵا سەڕاجە، دوو ئاگایان لە هیچ نییە..

ئەدیب نادر: مەبەستت ئەوەیە بەبآ ئەوەى کتێبەکە بخوێنێتەوە ڕانانى بۆ کردووە؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا، بآ ئەوەى بیخوێنێتەوە، بیستوویەتى عەبدوڵڵا سەڕاج، نازانآ من کێم، چەند کتێبم هەیە، بیستوویەتى عەبدوڵڵا سەڕاج چیرۆکنووسە، دەڵێ چیرۆکنووس عەبدوڵڵا سەڕاج، باشە من ئێوە دەکەم بە داوەر، من شەش کۆچیرۆک و یانزە ڕۆمانم هەیە، دەبآ ڕۆماننووس بم، یا چیرۆکنووس بم؟ خۆ عەیب نییە چیرۆکنووس بم.

ئەدیب نادر: نا نا خۆ ئەوە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: من لە دیمانەیەکى کەشیدا..

سەباح ڕەنجدەر: بەس مامۆستا نووسەر بە کتێب، بە ژمارەى کتێب نابێتە داهێنەر، بە داهێنان دەبێتە داهێنەر، مەرج نییە بڵێن ژمارەى ڕۆمانت زیاد بآ وەکو ڕۆماننووسێکى داهێنەر تەماشا بکرێى، چیرۆکت پشتگوێ بخرێ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: من باسى ئیبداعم نەکردووە..

سەباح ڕەنجدەر: بۆ نموونە ئەمن خوێنەرێکى وردى تۆمە، یانى هەر چى شتێک لە ژیانى تۆدا نووسرابێ ئەمن خوێندیتمەوە، ئێستایش"ئیبراهیم شۆراوى"، لەوانەیە تاکو ئێستا ئەمن پانزەجار خوێندبێتمەوە،

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەوە.. ئەوە..

سەباح ڕەنجدەر: کاتژمێرى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: هەشت و نیوى بەیانى- هەشت و نیوى شەو..

سەباح ڕەنجدەر: چیرۆکى پاسکیل، یان چیرۆکى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: پەیین..

سەباح ڕەنجدەر: پەیین..

ئەدیب نادر: پەیکەر..

سەباح ڕەنجدەر: یان پەیکەر، یان ئەوەى دآ، دایکەکە ڕانکوچۆغەیەک بۆ کوڕەکەى دەکات کە پێشمەرگەیە، دواتر یەکێک دێت خەبەرى شەهید بوونى دەهینێ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵێ..

سەباح ڕەنجدەر: یا بڕیار..

عەبدوڵڵا سەڕاج: یەکەم سێ چیرۆکمە ئەوە..ڕاوەگورگ..

سەباج ڕەنجدەر: یا چیرۆکى بڕیار،

عەبدوڵڵا سەڕاج: بڕیار..

سەباح ڕەنجدەر: ئەوانە، ئەوانە چیرۆکى..

ئەدیب نادر: ئەى ئەو چیرۆکە ناوى چییە کە سایقەکە مناڵێک لەناو ئۆتۆمبێلەکەى بەجێهێڵراوە؟

سەباح ڕەنجدەر: مەلۆتکە..

ئەدیب نادر: مەلۆتکە..یانى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: هەموو ئەمانەى کە وتتان چیرۆکى کەشى تیایە، یانى وەکو چرا دەدرەوشێنەوە لە چیرۆکى حەفتاکان بۆ نەوەتەکان..

سەباح ڕەنجدەر: ئێ جوانە، جوانە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ڕاستە، زۆر تەواوە..

ئەدیب نادر: بەڵام بۆچى بە ڕۆمانەکانت نەناسراوى، شۆرەتت بە چیرۆکەکانەوەیە؟ ئایا لەبەر ئەوەى تۆ بە چیرۆک دەستت پێکردووە، یاخود لەبەر ئەوەى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..ئا..چونکە..

ئەدیب نادر: گرانى و قورسایى چیرۆکەکانت گەورەترن؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: لەکاتێکدا ئەو چیرۆکانە نووسراون ئەدەبى کوردى، یا چیرۆکى کوردى بەرگرییش بوو چەکیش بوو بەرامبەر بە ڕژێمى بەعس، لەبەر ئەوە برادەرێک، کە شتێکم دەنووسى، بۆ نموونە ڕەئووف حەسەن دەیگوت: دەزانم چى دەڵێى، جەلیل کاکەوەیس ڕۆژێک وتى: تێگەیشتم بڕیار مەبەستت کێیە، یانى بەزۆر خەڵک دەکەن بە بەعسی..یانى شت، بەرگرییمان دەکرد، ئەدەبمان دەنووسى، خوێنەرى باشیشمان هەبوو، ئەنا خوێنەر کەم بوو بەس خوێنەرى..دەتوانم بڵێم خوێنەرى داهێنەرمان هەبوو..ئێستا خوێنەر نییە، دەبینم شاعیرە پێنج شەش کیتابى هەیە، دەڵێم مەقالێکم نووسى لە فڵان شوێن..خوێندتەوە؟ دەڵێ نەْ  ، ئەى ئاخر کتێبمت خوێندەوە؟... یا مامۆستایەکى زانکۆ، ناونابەم، هەتا ئێستا دوو جار لێمى داواکردووە چەند کتێبت هەیە؟ ناو کتێبەکان و ڕۆمانەکانم نازانآ، کەچى مامۆستاى..دەتوانم بڵێم مامۆستاى ڕۆمانیشە..ناوى کتێبەکانم نازانن..

سەباح ڕەنجدەر: بەس کاک ئەدیب، یانى لە ڕووى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: یانى هەژارییەکى ڕۆشنبیرییە ئەمڕۆ نەبێتەوە..

ئەدیب نادر: نا، مامۆستا خوێنەرى گرنگ هەیە، ئێمە وەکو خوێنەرى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: کەم...کەم...

ئەدیب نادر: ئێمە وەکو خوێنەرى گرنگ، بۆ نموونە لێرەدا ئاماژەم بە خوێنەر و ئەوانە دا، ئەو خوێنەرانە گرنگن بۆ ئێمە تاکو ئیشیان بۆ بکەین، ئەم پرسیارەى کە کردم، کە باسى کەلیماتى موتەقاتیعە و ئەوانەم کرد، مەبەستم ئەو خوێنەرەیە، چى بکات بۆ ئەوەى بەو شێوەیە چێژ وەرگرێت لە نووسینەکانى تۆ، لە دەقەکانى تۆ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەوردیى بخوێنێتەوە، خوێنەرى ئەمڕۆ دەبێ هەڵبژێرێ، چونکە ئەوەنە شت لە بازاڕ هەیە دەبآ نووسەرەکان بناسآ و پێشتر شارەزایى لەسەریان هەبێ، هەڵبژێرێ..

ئەدیب نادر: باشە مامۆستا..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵآ فەرموو..

ئەدیب نادر: بەڕاى تۆ بۆچى هەتا ئێستا نووسەرانى نەوەکەى ئێوە قسەیەکیان نییە دەربارەى ئەزموونى نەوەکەى دواى خۆیان؟ ئایا لەوەوە دێ کە شانازى بەوانەوە ناکەن کە درێژە بەو هونەرە دەدەن کە ئێوە ڕچەشکێنى بوون؟..هەتا ئێستا بۆ نموونە هەڵسەنگاندن نییە لاى نەوەکەى ئێوە بۆ نەوەى دواى ئێوە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..نەوەى تازەتر..

ئەدیب نادر: بەڵآ نەوەى تازەتر..هى دواى خۆتان، کە بۆ نموونە هەڵگرى هەمان ئاڵاى کورتە چیرۆک و بابڵێین ئەو..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەوە..مەرج نییە هەڵسەنگاندن، چیرۆکنووس، یان ڕۆماننووس هى پاش خۆى هەڵبسەنگێنێ، ئەوە ئیشى ڕەخنەیە، بەڵام من هەمیشە پێش..- ڕوو دەکاتە سەباح ڕەنجدەر- پێشتم وتووە وەکو ئاماژەم دا، وتم ئەو سێکوچکەیە هەیە، برایم ئەحمەد هەیە بۆ نموونە، ئەگەر دەساڵان بڕۆینە دواوە، ئەوا زۆر ناو هەیە، ناویان بزر نییە، پاش ئێمەیش نەوە هەیە، بەڵام ناڵێم هەمووى، بەڵام سەتا حەفتاى نەوەى دواى نەوەد بۆ دووهەزار، ئەم دە ساڵە، من حوکمێکى تەواو ناتوانم بدەم، چونکە لە دەرەوەم و زۆر ناخوێنمەوە و بارودۆخى تەمەن و چاوم، ناتوانم بڕیارێکى ڕاست بدەم، بەڵام حەتمەن نەوەیەک پەیا بوونە، هەن، بەڵام زۆرى خراپیشى تێکەڵاوى نەوەى تازە بووە، وەکو بڵێین بۆتە کێشە و قەیرانى چیرۆکى کوردى، کە کاک- جەلیل- ئاخ و داخێتى بەدەست ئەو زۆر بڵاوییەوە، ئەوەش بۆچى دەگەڕێتەوە؟ زۆروبۆریى ڕۆژنامە، وەرزنامە، حەفتەنامە، گۆڤار، هەریەکە دەیەوێ هینەکەى..بارگاویى بکات بە چیرۆک و بە شت، چاک و خراپ هەر پڕى کات..ئەوە یەکێکە لە هۆکارەکە.. ڕەخنەیش..

سەباح ڕەنجدەر: بەس مامۆستا لەوەى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: هۆکارێکى کەیش ڕەخنەیە، ڕەخنە لاناکاتەوە، چاک و خراپ...

ئەدیب نادر: مامۆستا وەکو درێژەدان..

سەباح ڕەنجدەر: کاک ئەدیب وتى هەڵسەنگاندن نییە، بەڵام ئەتو لە یەکدوو، لە زیاتر لە یەکدوو چاوپێکەوتنى خۆت

ئەدیب نادر: من باسى ئەوەم کرد ئەزموونى دواى خۆتان..

سەباح ڕەنجدەر: ئا..لە ئەزموونى دواى خۆت سآ کەس هەڵدەبژێرى، لەو سآ کەسە تێناپەڕێ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: توخوا پێم بڵێ کێ و کێیە..

سەباح ڕەنجدەر: جەلیل کاکەوەیس، غەفوور ساڵح عەبدوڵڵا، شێرزاد حەسەن..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..سەڵاح عومەریش..

سەباح ڕەنجدەر: لە دوو سآ چاو پێکەوتنت هەر تەرکیز لەسەر ئەو ناوانە دەکەیت..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵێ، ئەوانە، ئەوانە، ئەوانە وەکو..ئەوانە پێش ڕاپەڕین خوێندوومنەتەوە، ئەو، ئەو، ئەوانەى نەوەى دواى ئەوان، زۆر شارەزا نیم لێیان، حەتمەن ئێستا جەماعەتێ پەیا بوونە من ناوەکان ناتوانم لەبیرم بێ، بەتایبەتى لە کاروان، لە ڕامان، چیرۆکیانم خوێندۆتەوە. بەس ناتوانم ناوەکان بڵێم ئێستا..

سەباح ڕەنجدەر: با بڵێین مامۆستا لەو نەوە نوێیەى کە باسیان دەکەین کاک ئەدیب نادر چیرۆکى جوانى هەیە، کاروان کاکەسوور چیرۆکى جوانى هەیە،

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..بەڵێ ئەوانە..

سەباح ڕەنجدەر: عەتا محەمەد چیرۆکى جوانى هەیە،

عەبدوڵڵا سەڕاج: تاک و تەرا ئەوانەم خوێندووەتەوە..

سەباح ڕەنجدەر: ئارامى کاکەى فەلاح چیرۆکى جوانى هەیە،

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵێ ئەوانە هەیانە..

سەباح ڕەنجدەر: نازانم تا چەند شارەزاى..

ئەدیب نادر: دانا فایق..سیامەند هادى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: کێ...

سەباح ڕەنجدەر: دانا فایق..سیامەند هادى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵێ بەڵێ..

ئەدیب نادر: توانا ئەمین..

سەباح ڕەنجدەر: تا چەند ئەمانەت خوێندۆتەوە، هەستت بەوەى کردووە جیاوازیت..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەخوا پێشتر..

سەباح ڕەنجدەر: جیاوازیت، لەگەلڕ خوێندنەوەى ئەوانە هەستت کردووە جیاوازییەک لەگەلڕ تۆ هەیە؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەمانەم خوێندۆتەوە بەگشتیى وەکو ئاماژەت دا بە ناوەکان.. لە گۆڤارى هەنار، ڕامان، جاران لە کاروان، ئەوانەم خوێندۆتەوە تاک و تەرا، بەڵام وەکو وتم تەمەن، مەسەلەى تەندروستى چاوم، دوورى وڵات و دەست نەکەوتن، ئاخر چاوم واى لێم کردووە ناتوانم ئەنتەرنێت تەماشا بکەم..

سەباح ڕەنجدەر: نا مامۆستا..

عەبدوڵڵا سەڕاج: یا ئەو گۆڤارانەم پێناگا..                

سەباح ڕەنجدەر: یانى لەو تاک و تەرایانەى خوێندیتتەوە، هەستت کردووە ئەزموونى ئەوان جیاوازییەکى هەیە لەگەلڕ ئەزموونى ئێوە؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..تا ڕادەیەک..

سەباح ڕەنجدەر: ئەو جیاوازییە چییە؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەو جیاوازییە ئەوەیە کە ئەوان زۆرتر دەیانەوآ زاتییەتى خۆیان دروست بکەن، زاتییەتى خۆیان..ئێمەگەلیش، نەوەى ئێمەیش، هەوڵمان دەدا میللەت و گەل بنووسین، تا ڕادەیەک..بۆ..

ئەدیب نادر: یانى..با بڵێین ئێوە بابەتگەرایانە زیاتر بۆى دەڕۆیشتن..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵآ، وەکو پێشتر ئاماژەم دا ئیبراهیم ئەحمەد و ئەوانە سیاسەتیان دەکرد، ئێمەیش تا ڕادەیەک بەربەرەکانى حیزبى بەعسمان دەکرد زەبرمان لێدەوەشاند و دەمانویست..هەست دەکەیت..سەیر دەکەى پەیینم وتووە بە هەزار ڕمووز..لە..لە حەرامەکان، چى پآ دەڵێن، لە تابۆکانم داوە، لە تابۆى ئایینیى بآ، سێکسیى بێ، سیاسیى بآ داومە..بەڵام هەر وەکو لە چاوپێکەوتنێکمدا دەڵێم، لە بۆشاییەکەوە، خشکەییانە لێم داون، بۆ ئەوەى یەکەم بتوانم بڵاوى بکەمەوە و بیگەیەنمە خەڵک، دووەمیش زەرەرى بۆم نەبێ..بەڵێ..بەڵام نەوەى ئێمە وەکو کاک سەباح وتى ئەگەر لە ئێمە جیاوازتر نەبێ و ئێمە تێنەپەڕێنێ کەواتە نەوە نین..

سەباح ڕەنجدەر: ئێ جوانە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: دەبێ ئێمە تێپەڕێنن و حەزیش دەکەم تێمپەڕێنن..

سەباح ڕەنجدەر: وەڵڵا ئەوە ڕاستگۆییە...

ئەدیب نادر: مامۆستا ئەو حەزە، ئەو حەزە لەوەوە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: زۆر حەز دەکەم تێمپەڕێنن و بڵێن عەبدوڵڵا سەڕاج مودێلى کۆنە، بەڵام ئێستایش ڕەخنەگر هەیە دەڵآ ئێوە ماون، تۆش ماوى لە گۆڕەپانەکەدا، ئەوەش کەم نییە بۆم..پەنجا ساڵە، ئەو برادەرە دەنووسآ نزیکەى پەنجا ساڵە، نزیکەى نییە، پەنجا و پێنج ساڵە لە نووسیندام..

ئەدیب نادر: مامۆستا بابەتى چیرۆکەکانت، تەنانەت بابەتە ئاساییەکانیش زۆر ناڕوونن، تەمومژێکى چڕ دەوریان دەدات، ئەمە لە چییەوە سەرچاوەى گرتووە، لە بەکارهێنانى زمانێکى چڕوپڕى سیمبوڵییەوەیە، یان..

عەبدوڵڵا سەڕاج: سیمبوڵى و هونەرى..

ئەدیب نادر: یان لەوەوەیە کە بابەتێکى دیاریکراو تیایاندا بوونى نییە و کردارێک، یاخود تەنها شەقلڕ و گێڕانەوەیەکى هونەرییانە هەوڵى بەرجەستەکردنى دەق دەدات؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەوەى یەکەم بۆچوونى تۆ زۆر ڕاستە، چڕکردنەوە و سیمبوڵاندن و ئەمانە، دووەم خۆشاردنەوە لە چاوى سانسۆر و قەیچى، مقەستى سانسۆر، ئەوە وات لێدەکات تۆ بیچڕێنى و مۆنتاج بکەیت بۆ ئەوەى شتەکانت بگەیەنى..من ڕووداوێکى جوانى مێژوویى دەگێڕمەوە، ڕۆژێکیان- هەڵکشان بەرەو لووتکە- یەکەم ڕۆمانم بوو، زۆر تاخیر بوو، چوار ساڵێک تاخیر بوو، یانى شەست و چوار تەسلیمم کردووە تاکو..لە کتێبەکە نووسراوە..

ئەدیب نادر: هەشتاوچوار..

عەبدوڵڵا سەڕاج: هەشتاوچوار..هەشتاونۆ چاپ بوو، هەر بە عەکسیش تاخیریان کرد..ئەوە لێى گەڕێ..ڕۆژێکیان چووم بۆ لاى- موسڵیح جەلالى- کە بەڕێوبەرى گشتیى بوو ئەو وەختە، بە حوکمى ئەوەى دەمناسى کەرکووکییە و کۆن شیووعى بوو، دەمناسى، کە شیووعى بوو بڵاوکراوەى دەدا پێم، ئەو وەختە من مارکسیى و شتى وابووم ساڵى پەنجاکان، بە حوکمى ئەوەى کەرکووکییە و ئەوە، خزمێکى جەلالیشمان هەیە، ئەوە یانى نزیک بووم لێى، چوومە لاى گلەیى لێبکەم بۆچى کتێبەکەم دەرناچێ..دەق قسەى ئەو دەگێڕمەوە، وابزانم لە چاوپێکەوتنێکدا کە ڕەنگە کاک سەباح لەبیرى بێ وتوومە لە شوێنێکدا، وتى کاک عەبدوڵڵا باش جنێومان پێدەدەى، ئەمانشۆیتەوە- یانى مەبەستى حیزبى بەعس بوو- بەڵام وا جوان دەیڵێیت هەم نە تۆ زەرەرمەند دەبى، نە ئێمەیش..یانى دەتوانین بڵاوى بکەینەوە، یانى ئەوە لێرە بەڵگەیە بۆ ئەوەى خۆشاردنەوەش هەیە لە سانسۆر..دەشمتوانى بڵاوى نەکەمەوە، بەڵام من دەمەوێ بڵاوبێتەوە، لەوسەروبەندەدا دەمتوانى لەوە توندتر و باشتریش بینووسم، بەڵام بڵاونەدەبووەوە، دەمگوت، وەکو دەڵێن، زەرەر لە نیوەشدا بگەڕێتەوە باشترە..بۆیە مەبەستم بوو شتەکە (بگەیەنم)، بۆ نموونە باسى هەڵەبجەم کردووە، لە کاتى زەمانى هەڵەبجە من بڵاوم کردووە کە هەڵەبجە شەهید کراوە کە حوکمەت و ڕەقابەى حوکمەت پێى نەزانیووە، کابرایەک، ژنەکەى دەڵێ مێش خواردمانى، دەڵێ دەرمانى مێش نییە، دەگەڕآ بۆ دەرمانى مێش، نەماوە و قات بووە، دەڵێ کچێ ئافرەت وەڵڵا دووکاندار پێمى وت بڕۆمە ئەو شارە، چوومە ئەو شارەیش خەڵک نەبوو لێى بپرسم، دەرمان مێش نەماوە، یانى هەڵەبجە ئیبادە کراوە، ئەوە بڵاوم کردەوە، ئێ ئەگەر بە ڕەمز نەمگوتایە چۆن بڵاو دەکرایەوە، هەر هەڵدەواسرام..

ئەدیب نادر: مامۆستا وتمان چڕوپڕیى زمان و سیمبوڵیى زمان و..

عەبدوڵڵا سەڕاج: مەبەستیشى تیایە..

ئەدیب نادر: بابەت، یاخود لەبەر ئەوەى کە بەڕاستیى بابەتێکى دیاریکراو..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..دەمەوێ زمانێکى تازە دروست بکەم.

ئەدیب نادر: بەڵآ، ڕاستە من ستایشى ئەوە زۆر دەکەم..یاخود لەبەر ئەوەى کە بابەتێکى دیاریکراو بوونى نییە لەناو چیرۆکەکانتدا؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: چۆن بابەت نییە؟ من هیچ شتێکم نییە بابەتى دیاریکراوى تیا نەبآ، بەڵام..

ئەدیب نادر: بابەتێکى دیاریکراو نییە، بەڵکو کۆمەڵێک شتە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵآ، ئەوە مۆنتاجەکانە، ئەوە تازەگەرییەکەیە، نوێگەرییەکەیە، ئەوە، وەکو وتم مۆنتاج و نوێگەرییەکە و دۆزینەوەى زمانێکى شیعریی و ئەمانە هەموو وات لێدەکا تۆ بچڕێنى زائیدەن ئەوەى کە وتم سانسۆرەکە کە چاوى زەقى هەمیشە لێمان بوو، ئەوجا سەرەڕاى ئەوەى ئاماژەت پێکرد وەکو خۆت فەرمووت خوێنەرى بە ئەمەکى باشمان هەر هەبووە لە هەموو شارەکاندا..

ئەدیب نادر: ئەمە ڕەنگە پرسیارێکى تۆزێک هەستیار بێت، هەندێک لە دەقى چیرۆکەکانت کردارێک دەیانهێنێتە دى. کردارێک دەیانهێنێتە دى، نەک بابەت..

عەبدوڵڵا سەڕاج: کردار، یانى چى؟

ئەدیب نادر: کردار، یانى کردەیەک دەیانهێنێتە دى، کردەى گێڕانەوە، نەک بابەت، کردار بە تەنها بە بێ بابەت دەتوانێ چیرۆک بخوڵقێَنێ، یان هەردووکیان دەتوانن پێکەوە چیرۆک بخوڵقێنن؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: کاک ئەدیب نادرى بەڕێز، هەتا ئێستا، کە لەو پەیڤستانەم وابزانم دوو سآ وتارى تیایە باسى چیرۆکى کوردى دەکەم، لێم بپرسیت ڕۆمان چییە، ناتوانم پێناسەیەکى تەواوت بدەمآ، ناتوانم پێناسەیەکى تەواوى چیرۆکیشت بدەمآ، چونکە چیرۆک ئەو شتانەى هەمووى دەڵێ  ئەوەشە و ئەوەش نییە، کردارە و کرداریش نییە، بابەتە، بێ بابەتیشە، چیرۆکێک دەنووسى بآ بابەتە، هونەرە، شیعراندنە، یانى دەقەکە خۆى خۆى دەناسێنآ.. ئێستا ئەوەیش پەیابووە، سەیر دەکەى چیرۆک پەیابووە، من زۆریش لەگەلڕ ئەوەدا نیم، نەک هەر شۆرت شۆرت ستۆرییە، چیرۆکى زۆر زۆر کورتە، هەر بڵێم چى سآ جوملەیە، سآ ڕستەیە، بریتییە لە شەش وشە، بۆ نموونە دەڵێ یەکیان بینى لە لەندەن، لە پاریس یەکتریان خۆشویست، لە مۆسکۆ، بۆ نموونە، جیابوونەوە، ئەمە..وێنەیە، سەرهاتە، ڕووداوە، بەڵام من بە چیرۆکى نازانم..

ئەدیب نادر: ئا..کەواتە کردەى گێڕانەوە و بابەت پێکەوە پێویستە، یان پێویست نییە بۆ بەرجەستە کردنى دەق؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵام ئەوەشمان لە بیر نەچێ، ئەم هەموو پێناسانەى کە دەیکەین و هەر کەسێ، هەر ڕەخنەگرآ تەعریفى خۆى هەیە بۆى، بەگوێرەى قوتابخانەکان، لە هەموو سەردەمێکیش، یا دەسالڕ جارێکیش پێناسەکان دەگۆڕێن، ئێمە مەبەستمان چیرۆکە، لە حەفتاکان کە دەماننووسى جیابوو لە هەشتاکان و نەوەدەکان جیایە و  ئێستایش دوو هەزار و سیانزەیە جودایە، ئەگەر یەکێ بێتو وەکو من بنووسێ، وەکو جەلیل کاکەوەیس بنووسآ، وەکو ئەدیب نادر بنووسآ، هیچى نەکردووە. دەبێ ئەمانە تێپەڕێنآ، تێپەڕێنێ، ئەوجا لە..

ئەدیب نادر: ئاخر..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ڕێم دە بآ زەحمەت..زمان داڕشتن، لە وێنە دروست کردن، وێناندن، لە گۆشەنیگاى تایبەت، دوایى لە هەمووى هەمووتریش، دنیابینیى کەسەکەیە بەرامبەر بە گەردوون، بەرامبەر بە زەمەن، بەرامبەر بە خودا، بەرامبەر بە کۆمەلڕ، بەرامبەر بە ئایین، بەرامبەر بەمانە دەبآ بۆچوونى هەبێ، ئەو نووسەرە، ئەگەر بۆچوونى نەبێ، چى دەڵێ؟ ئەوە..ئەوە بابەتەکەیە کە تۆ دەتەوێ بڵێى..

ئەدیب نادر: گرنگە..شتێکى تریش هەیە، بابڵێین کردارى چیرۆکیى و بابەت پێکەوە پێویست نییە بۆ بەرجەستە بوون، بەرجەستە کردنى چیرۆک هەڵبەتا، یان بە جۆرێکى تر با بیڵێین، ئایا کۆمپۆزیشن، یاخود بابڵێین داڕشتنێکى ڕێتۆریکى، یاخود بەلاغى- ڕەوانبێژییانە- دەتوانآ چیرۆکێکى جیاکارمان بۆ بخوڵقێنآ؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵێ ئەگەر..

ئەدیب نادر: یانى داڕشتن، داڕشتنێکى ڕێتۆریکییانە- ڕەوانبێژییانە-، ڕەوانبێژییانە بێ، یانى

عەبدوڵڵا سەڕاج: خۆى بآ ڕەوانبێژیى نابآ..

ئەدیب نادر: ڕەوانبێژییەک بێ تێیدا..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئێ ئێ ڕەوانبێژیى تیا بآ، بەڵام وەکو وتمان دەبآ ڕەوانبێژییەکەت نوێ بێ..

ئەدیب نادر: مەبەستم لە داڕشتن داڕشتنێکە کە

عەبدوڵڵا سەڕاج: مەبەست لەوەیە..وێنەکان جیا بێت، گۆشەنیگاکان جیا بن، بەڵام وەکو وتمان لەپالڕ ئەوەشەوە تێڕوانینێک هەبآ، دنیابینییەک هەبآ، دنیابینییەکى شەخشیى..

ئەدیب نادر: مامۆستا مەبەستم داڕشتنە، چونکە بەشێکى ڕووبەرى چیرۆکى کوردى داڕشتنە، یانى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵآ، بەلاى منەوە دەیان..من

ئەدیب نادر: سەرەنجام داڕشتن دەتوانآ چیرۆک دروست بکات؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: دەیان چیرۆکم لەبار بردووە، لەبەر ئەوەى ڕێگام، یان تەکنیکى ئەوتۆم نەبووە بیخەمە قاڵبەکەوە، بەلامەوە تەکنیک زۆر زەروورییە، هەر بابەتێکى بەهێز چیرۆکێکى بەهێز دروست ناکات، دەبێ داڕشتنێکى، یان تەکنیک گەلێکى نوآ بآ، هەردوولا ئەگەر هاریکارییان کرد سەرکەوتوو دەبێ..

ئەدیب نادر: مامۆستا تۆ خۆت تەکنیکەکە هەڵدەبژێرى، یان چیرۆکەکە خۆى هەڵیدەبژێرێ بۆ خۆى؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەزۆرى بابەتەکە هەڵیدەبژێرآ، بەڵام زۆرجاریش تەکنیکێک لە مێشکمدا هەیە سەیر دەکەى بابەتێکى بۆ دەگونجآ، بەڵام وەکو وتت بەزۆرى ئەو هەڵیدەبژێرێ..

ئەدیب نادر: یانى چیرۆکەکە و بابەتەکە هەڵیدەبژێرێ؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: بەڵآ، بەڵآ، ئەو هەڵیدەبژێرآ و من پێش ئەوەى کە..

ئەدیب نادر: چونکە من، یەکدوو برادەر باسى تەکنیکیان کردووە لام، حەز ناکەم ناو بێنم، زۆرجار کە سەبارەت بە چیرۆک قسە دەکەین، دەڵێن زۆر خەریکى تەکنیک و ئەو شتانەین، بەڵام من خۆم ڕام ئەوەیە کە بابەتەکە و چیرۆکەکە خۆى تەکنیکى خۆى هەڵدەبژێرێ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بێگومان نووسین، نووسین خۆى بە گشتیى لە چیرۆکەوە بۆ هەمووى هونەرى دەربڕینەکەیە، چۆن دەرى دەبڕى، تۆ دەتوانى..

ئەدیب نادر: بەڵآ هونەرى دەربڕینە..

سەباح ڕەنجدەر: مامۆستا ئەدیب، لە چیرۆکى کوردى، ئەوەى ئەمن، یانى شارەزاییم لە چیرۆکى کوردى هەبێ، کەم چیرۆکنووسى کورد هەیە گرینگى بە تەکنیک بدات، زۆربەى هەرە زۆریان بایەخ بە فیکر و تەرح کردنى مانا دەدەن، ئەوەى کە گرنگیى بە تەکنیک داوە لە چیرۆکى کوردیدا، یەکەم کەسیان لەتیف حامیدە، دووەمیان عەبدوڵڵا سەڕاجە، سێیەمیان سەڵاح شوانە، ئەوانى تر بەزۆرى ئیشیان لە مانا کردووە، لە ڕێگاى ماناوە دەگەن بە تەکنیکێک، یا گۆشەنیگایەکى تەکنیکئامێز،  ئەوە جیاوازە، بەڵام کە ئیشیان لە تەکنیک کردبآ، ئەو سێیەنە، ئەویش بە پلەى جیاجیا، لەگەلڕ ئەوەى بڵێین دووانیان بەرهەم کەمن، بەڵام تەکنیکى زۆر پتەو و نوێیان تەوزیف کردووە، مامۆستا..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بۆ ئەو سەردەمە..

سەباح ڕەنجدەر: بەڵێ، مامۆستا زیاتر لە سەد چیرۆکى نووسیووە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: کێ؟

سەباح ڕەنجدەر: تۆ، لەوانەیە تەکنیکت لەوان زیاتر بەکار هێنابێ..

عەبدوڵڵا سەڕاج: زۆرتر بەکارم هێناوە، بەڵام من حەز دەکەم نەختێ بە ویژدان بین، تەکنیکى باش، ناڵێم لە هەموو چیرۆکەکانی، بەڵام لە سەدا سى بۆ چلى چیرۆکەکانى حوسێن عارف تەکنیکى باشیان تێدایە..بابەتم باس نەکردووە، حوسێن عارفیش با لەیاد نەکەین یەکێکە لە تەکنیککارە باشەکانى حەفتاکان، بەڵام بەردەوام نەبوو لە سەریان. (ڕووى لە سەباح ڕەنجدەرە) زیادە بۆ ئەو قسەکەى جەنابت، باسى نەوەى تازەى پاش خۆم، پاش خۆمى خۆم، یانى پاش خۆم جەلیل و ئەوان دێن، وەکو ئاماژەم بە چوار کەسەکە کردووە، ئاخر ئەو دیمانەیە دە، پانزە سالڕ پێشیش ئەنجام دراوە، بەڵام با بڵێین ئەم نەوە تازەیەى عەتا محەمەد و ئەوان، ئەوانیش زۆرجار تەکنیک بەکار ناهێنن، هەر  یەکسەر هاکەزایى دەچنە ناو بابەتەکەوە..

سەباح ڕەنجدەر: بەڵام نموونە دوا چیرۆکى ئەدیب نادر..

عەبدوڵڵا سەڕاج: نموونەى باشیان هەیە، یەک هەڵبژاردەیان هەیە..

سەباح ڕەنجدەر: مامۆستا دوا چیرۆکى ئەو پیاوەم خوێندەوە، ئەدیب نادر چیرۆکەکە ناوى چى بوو؟ چى میمکە تەمین؟

ئەدیب نادر: من و ئەو و میمکە تەمین..

عەبدوڵڵا سەڕاج: کێ؟

ئەدیب نادر: من و ئەو و میمکە تەمین..               

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..

سەباح ڕەنجدەر: چیرۆکێکى زۆر تەکنیکییە، لە هەمان کاتدا چیرۆکێکى زۆر ماناییشە.

عەبدوڵڵا سەڕاج: چى چییە؟

سەباح ڕەنجدەر: چیرۆکێکى زۆر تەکنیکییە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: تەکنیکیى تێگەیشتم، ئەوى کەى چییە؟

سەباح ڕەنجدەر: ماناییشە مانایى..

ئەدیب نادر: یانى مانا بەخشە..

سەباح ڕەنجدەر: ئیشى لە مانایش کردووە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..واتا..یانى؟

سەباح ڕەنجدەر: بەڵآ، ئیشى هەم لە واتا کردووە، هەم زۆر تەکنیکییشە،(ڕوو لە ئەدیب نادر)یانى لە کۆى چیرۆکەکانى تۆ، ئەو چیرۆکەت لە هەموو چیرۆکەکانت زیاتر ئیشى لە تەکنیک کردووە.

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئێمە زۆر گرنگییمان بە تەکنیک دا، زۆر چاکیشە باسیشمان کرد، بەڵام هەمووى لە کۆى هەموودا خزمەت بە بۆچوون و دنیابینیى تۆ دەکات، من تۆ دەخوێنمەوە تەکنیکى جوانت بەکار هێنا، بەڵام لە پالڕ ئەو تەکنیکەوە چیت پێم وت؟ چ شتێکى تازەت پێم وت؟ چیت لا خوڵقاندم؟ چ پرسیارێکت لام دروست کرد؟ ئەمەیش زۆر گرنگە.

سەباح ڕەنجدەر: ئاخر مامۆستا دوو ئاڕاستەیە، بەڕاستى تەکنیک ئاڕاستەى خۆى هەیە، مانایش ئاڕاستەى خۆى هەیە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئاخر خۆ لە پێناوى ئەوەیە..

سەباح ڕەنجدەر: بەڵام هەردووکیان لە هەرێمێک دەگەنە یەک، هەرێمى بە دەقبوون، بە کامڵبوونى دەق، لەو هەرێمە دەگەن بەیەک..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئا..جوانسازیى..

سەباح ڕەنجدەر: بۆ نموونە، زۆر چێژ لە مانا و واتاى چیرۆکەکانى مارف خەزنەدار دەکەم..

عەبدوڵڵا سەڕاج: لە کآ؟

سەباح ڕەنجدەر: مارف خەزنەدار، لە واتا زۆر جوان ئیشى کردووە، بەڵام لە تەکنیک ئیشى نەکردووە، کەواتە وەکو چیرۆک..

عەبدوڵڵا سەڕاج: سەردەمى ئەو وابوو..

سەباح ڕەنجدەر: وەکو مانا بایەخى پآ دەدەم، بەڵام وەکو هونەر ناتوانم بایەخى پێبدەم.

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئێ..کاک ڕەنجدەر من پێشتر ئاماژەیەکم دا لە وەڵامێکى کاک ئەدیب نادردا وتم، ئێمە دەبێ بەرهەمى کەسانێک بخوێنینەوە وەکو ئاماژەت دا، مارف خەزنەدار، دەبێ بۆ سەردەمى پەنجاکان بیخوێنیتەوە، بۆ ئەو سەردەم و وەختە باش بوو، بەڵام ئەگەر تۆ بتەوآ بە سەردەمى دواى ساڵى دووهەزار حیسابى بۆ بکەیت، ئەو کاتە..

سەباح ڕەنجدەر: یەک سەرنجى زۆر بچووک، ئەدەب هەیە ئەدەبى هەموو سەردەمەکانە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: هى سەردەمێکە، بەڵام سەردەمێک..

سەباح ڕەنجدەر: ئەدەب هەیە مامۆستا دەبێتە ئەدەبى هەموو سەردەمەکان،

عەبدوڵڵا سەڕاج: قەیناکە، بەڵام لە سەردەمى مارف خەزنەداردا مۆبایەلڕ نەبوو..

سەباح ڕەنجدەر: ئەدەبیش هەیە بەس لە سەردەمى خۆیدا دەمێنێتەوە..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئینتەرنێت نەبوو، بەڵام تەکنیک هەبوو..

ئەدیب نادر: مامۆستا ئێستا تۆ لە دوێنآ، یاخود ڕابردووى ئەدەبەکەماندا بوونێکى تەواوت هەیە و زۆر بەرجەستەشە، ئەمڕۆیش هەر هەیت و زۆر بەرجەستەیت، تۆ بە بابەت، یاخود بە تەکنیک دەچیتە ناو ئاییندەى ئەدەبى کوردییەوە؟

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەوە بۆچوونێکى باشە و سوپاست دەکەم، بەڵام من ئاماژە بە وتەیەکى کاک ڕەنجدەر دەدەم کە پێشتر باسى کرد، من، کە زۆر حەزیش ناکەم(من) لەناو کەوانەدا بەکاربهێنم، لە هەموو چیرۆکنووسان و ڕۆماننووسانیش زیاتر تیۆراندنم کردووە، ئەوە- پەیڤستان-، ئەوە- با لە هونەر بگەین-، کە زانستى ئێستاتیکایە، بەشى دووەمى پەیڤستان کە بە ناوى- یارستان- ەوە دەردەچێت و هەمووى تیۆراندنە سەبارەت بە ڕۆمان و چیرۆک و ئەمانە، کەم کەس هەیە لە چیرۆکنووسان، بۆ نموونە، تیۆراندنیان کردبآ، نەیانکردووە، موکرى بگرە – خوالێخۆشبوو- ، بەختیار عەلى بگرە، تیۆراندن ناکات، ئەمانەى کە هەن ناوەکان زۆرن با ناویان نەدەم، هەتا نەوەى تازەیش تیۆراندن ناکەن.. 

ئەدیب نادر: دەزانم تۆ لە هەموویان زیاتر خەریکى تیۆراندن و ئەو شتانەى، بەڵام تۆ وەکو بەکارهێنەر و پراکتیزەکەرى تەکنیک دەچیتە ناو ئاییندەى ئەدەبى کوردییەوە، دەچیتە ناو مێژووى چیرۆک و ڕۆمانى کوردییەوە، یاخود بابڵێین بە بابەت، بابەتى..

عەبدوڵڵا سەڕاج: ئەوە دەهێڵمەوە بۆ حوکمى ئاییندە و دواڕۆژ و ڕەخنەگران.. 

ئەدیب نادر: هیچى ترت نییە بیڵێیت؟ بۆ نموونە، سەبارەت بەو قسانەى ئێمە کردمان و ئەو پرسیارانە و ئەگەر ئیزافەیەکیشت هەیە ئەوا..

عەبدوڵڵا سەڕاج: بێگومان، من دەمەوێ شتێ بڵێم، ڕەنگە هەرچییەکیش بڵێم هێشتا هەر کەم بێ، بەڵام من لە ڕۆمانى وابزانم- ڕەنگستان- ە وتوومە کتێب دەردەچێ و ماستەرنامە دەردەچێ و عەبدوڵڵا سەڕاج و تەکنیکى گێڕانەوە، عەبدوڵڵا سەڕاج و تەکنیکەکان، یان عەبدوڵڵا سەڕاج و نازانم چى و چییەکان، بەڵام هیچ کەسێک خوێندنەوەى هزرى منى نەکردووە، نەیوتووە عەبدوڵڵا سەڕاج لەمیانەى ئەم تەکنیکەوە چى دەڵێت؟ هیچتان نەوتووە، ئا وابزانم کاک جەلیل کاکەوەیس لە وتارێکدا وەڵامى ئەم پرسیارەى داوەتەوە، کە تیایدا دەڵێ هەر چەندێ ڕەخنەگر زیرەکیش بێت، ناگاتە ئافەریدەکار، یانى ناگاتە خوڵقێنەرى دەق، چونکە تەنانەت ئەوەى من خۆیشم نووسیوومە نازانم لەسەرى بە باشى بنووسم. وتم ئەزموونێکى تازەم کرد کە ئەدیبانى کە نەیانکردووە، هاتم خۆم لەسەر خۆمم نووسى، بۆ نموونە، ئەزموونگەم بڵاوکردەوە، لە دوو بەش، پەنجا لاپەڕەیە و لە پەیڤستانیشدا هەیە، ئینجا هاتم باسى ڕۆمانەکانى خۆمم کرد، لەناو ڕۆمانەکانمدا، لەناو دەقەکانمدا چى باسى ڕۆمانم کردووە، باسم کردن، ئاخر ئەوە میتا ڕۆمانە، لەناو ڕۆماندا باسى ڕۆمان بکەیت. هەروەها پڕۆژەیەکى کەیشم بەدەستەوەیە، بە کاک ڕەنجدەرم وتووە، حازریشە، بەس ئەوە ماوە پاکنووسى بکەم، شێوەکاریى، هونەرى شێوەکاریى لەناو چیرۆکەکانمدا، لە چیرۆک و بەرهەمەکانمدا، ئەوەش بەم زووانە ئینشاڵڵا بوارم هەبێت و دوکتۆر ڕێى نووسینم بدات، ئەویش بۆ بڵاوکردنەوە دەنێرم..ئەمەیش ئەزموونێکى تازەیە، خۆت باسى خۆت بکەیت.

ئەدیب نادر: بێگومان زۆر سوپاست دەکەین و هیوادارین بەم کۆمەڵە پرسیارەمان سەبارەت بە ئەزموونەکەى تۆ هەندێ شتى تازەمان ورووژاندبێ. زۆر زۆریش سوپاست دەکەین کە ئەو وەختەت پێمان بەخشى بۆ ئەوەى بتوانین ئەم گفتوگۆیەت لەگەڵدا ئەنجام بدەین.

عەبدوڵڵا سەڕاج: بە پێچەوانەوە، من سوپاسى ئێوە دەکەم، زۆر زۆریش، ئێوە شایانى ئەوەن هەتاهەتایە ڕێزتان لێ بگیرێت و پرسیارەکانیشتان کە خۆشحاڵى کردم بەڕاستى نائاسایى بوون و زۆر باشیش بوون..

ئەدیب نادر: دووبارە سوپاس.

       Image result for ‫نقاشی های مدرن‬‎