شێعر و پەخشان

سەلام محەمەد

كەچی لە جیاتی بەیەك گەیشتن

بارانی شیعر دایدەكات

دایدەكات و پەڵەدەدات

لێزمەكانی، گۆرانی بەختەوەری دەڵێن

بەختەوەری منیش لای تۆیه

 

ورووژان

سەلام محەمەد

 

چیت بۆ بنووسم

دەریای ئارام هەدادانی پێكەوتووە

بوومەتە جۆگەلەیەكی باریك

سەرتاسەری كەنارەكانی ئازاری سوور و سپین

باڵایان، لە باڵای دارچنار درێژترە

نە ڕۆژ، نە شەو لە یادم دەرناچیت

سۆراغت دەكەم و لێت دەپرسم

بەڵام چیت بۆ بنووسم

ئەگەر باسی زەردەپەڕ و گزنگت بۆ بكەم

تۆ خۆت فریشتەی هەتاونشینی

ئاوی نەرمە پڕووشەت

بەسەر ئاگری هەناسەمدا دەبارێت

دەزانم جوانیی تۆ

لە چوارچێوەی وشەدا دەستەمۆ نابێت

بەڵام چی بكەم

شەپۆلی وشە لە سینگمدا پەنگی خواردووه‌ته‌وە

ئەگەر نەخشەی چاوەكانت نەكێشم

چیدی باران خاك ماچ ناكات

چیدی كانیاو بۆ ئەستێرە پێناكەنێت

وەرە خوارەوە

تەنیا شەوێك تەختەكەی ئاسمانت جێبهێڵە

بمكەرەوە منداڵە مەمكخۆرەكەی جاران

هەتا پێكەوە لەسەر ئاوازی

قرچەقرچی سووتانی ئەرخەوان

سه‌ما بكەین و

گوڵە وەریوەكانی ناخم بلاوێنینه‌وه‌

تۆ دەزانی:

ناخم لە بەفر دەچێت و

دەفتەری زریان و سەرما و سۆڵەیە؟

ئای بۆ ڕۆژانی برسیه‌تیم..

تەمەنم چواردە ساڵان بوو

حەزم لە كچێكی لاوازی چاوقووڵ كرد

ئەوسا تۆ لە ناخی سپیمدا نووستبووی

دوای ساڵێك دڵداری..

دوای ساڵێك سروودی فرمێسك

وتی: ئەگەر تامەزرۆی هەڵمژینی

لێوی ناسك و مەمكۆڵەی پڕبدەمی

دەبێ خوێنی گیانمان تێكەڵاوبێت

وتی: من لە نەوەی (ڤینۆس)م

باوەڕم بە خۆشەویستی خوێنە

لێوەكانیم گەزی.. مەمكۆڵەیم مژی..

ئەویش لێوەكانی گەستم

یەكمان گرت و دوای چەند مانگێك

ڕێمان كەوتە شاری دڕكوداڵ

جیابووینەوە ئەو پەیمانی خوێنی لەگەڵ لاوێكی تردا بەست..

منیش كچە قوتابییەك، ئاشنا و دراوسێ

هەراسانی كردبووم..

تۆ هێشتا لە ناخی سپیمدا نووستبووی

شەوێك، لە ناكاودا، وەك تەلیسم

دەرپەڕیت و بەرامبەرت لێمگرت

ئێرە فڕۆكەخانەی (تیگل)ە

ئای: كە شۆخێكی نازداربووی

سەرو پەرداخێك (ڤاین)ی سوورمان نۆشكرد.

ویستم شیعرێكت بۆ بڵێم..

تۆ باڵت گرت، فڕیت، فڕیت..

لە چاو ون بووی پاڕامەوە.. نەڕۆی

گریام.. نەڕۆی

وتت: كەی وەرزەكانی ساڵ

یه‌كیان گرت دێمه‌وه‌ بۆ لات

چەپكێ گوڵە ئەستێرەشت بۆ دەهێنم

پانتۆڵی تەسكی كاوبۆی فڕێدەدەم و

سوخمە و كەوای كوردی دەپۆشم

لەو ساكەوە هەر دەنووسم و دەنووسم

بەڵام چیت بۆ بنووسم؟

خۆ جوانییت بە وشە دەستەمۆ نابێت

دڵت دزیم و كۆچت كرد

وەرزەكانی ساڵ هەتادێ

زیاتر لە یەك دووردەكەونەوە

ئەوەتانێ: بەم هاوینە گەرمە ژیانی من

شەختەبەندە، كڕێوەیە، تەرزەیە،

ئازارێكی مەییوە..

پێدەشتی بەستەڵەكم داوەتەبەر

چاوم بڕیوەتە ئاسمان، من دڵم وا لە ئاسمانە

ئێرە فڕۆكەخانەی (تیگل)ە

كە نووری خودا، بە لەشمدا ڕادەبوورێ

ترووسكەیەك

بە ئاستەم گیانی تاریكم ڕۆشندەكات..

دەق لە مۆمێكی زێڕین و بچكۆڵانەی

ناوجەرگەی شەوەزەنگێكی چڕ دەچێت

(كێ دەڵێ – ئاوس لاندەر-ی

تۆ لە منیش – ئاری – تری)

جەستەم وەك پووشێك سووك دەبێت

دەڵێم ئۆخەی..

ئێستا باڵەفڕەم پێدەكەوێت و

شاخە موگناتیسی خۆشەویستی

بۆ لای (پیترا) ڕامدەكێشێت

كەچی لە جیاتی بەیەك گەیشتن

بارانی شیعر دایدەكات

دایدەكات و پەڵەدەدات

لێزمەكانی، گۆرانی بەختەوەری دەڵێن

بەختەوەری منیش لای تۆیه

چ شیعرێكت بە شمشاڵ بۆ لێدەم؟

دەزانم حەز لە شیعر ناكەی..

تۆ هۆگری بێدەنگیی و خامۆشییت

ئەی دەزانی شیعری شمشاڵ

وڕێنەی هاواری تەنیایییە..

پاڕانەوە و گریانە

ئێرە فڕۆكەخانەی (تیگل)ە

پاڕامەوە.. نەڕۆی گریام.. نەڕۆی

بێداربوومەوە:

من لە كوێ و (پیتراخان) لە كوێ

بشێ بەر له‌ مردنم وەرزەكانی ساڵ یەك بگرن؟

بشێ بە دیداری (پیترا) شادببمەوە؟

ئای لە ئازاری جودایی..

ڕەوە پەپوولەی ناڵینم

بەدەم فڕینەوە نوێژدەكەن

دڵم كڵێسای ئەوینە..

من دڵم دزراوە.. شیعر نانووسم!

شەپۆلی وشە لە سینگمدا پەنگی خواردووه‌ته‌وە

چاوەكانم دەنووقێنم.

كۆشكێكی مەڕمەڕم لێدیاره

چواردەورەی نێرگزەجاڕە

تا چاو هەڵخەی، سەوزاییە

لەو كۆشكەدا:

مردن نییه

نەخۆشی نییە

پیربوون نییە

برسێتی نییە

بەهەشتە و بەهەشتیش نییە

لەو كۆشكەدا:

نە بەهارە

نە زستانە

نە پاییزە

نە هاوینە

ئەوەتانێ (پیترا)م دەركەوت

هەر كچۆڵە پڕەكەی جارانە

كراسێكی تەنكی سوور و

پانتۆڵێكی كاڵی كاوبۆیی لەبەردایە

بە دیار گۆمێكی شینەوە ڕاوەستاوە

ڕووی كردووەتە پەڵەهەورێكی سپی و پێی دەڵێ:

ئەگەر بوویتە باران و

ڕژایتە سەر چاوی كوڕە كوردێكی چۆغه‌لەبەر

پێیبڵێ: زۆر بیری دەكەم

كەی وەرزەكان یەكیان گرت، دەچمە سەردانی

پێیبڵێ: كۆشكێكی مەڕمەڕم كڕیوە

دوو دەرگای پێوەیە

دەرگای یەكەم ناوی منی لێ نووسراوە

كە ئەویش هات..

بە لێو، بەڵێ بە هەردوو لێو

پەیكەری ناوەكەی

لەسەر دەرگاكەی تر دەتاشم

چاو دەكەمەوە:

من لە كوێ و (پیتراخان) لە كوێ؟

وەرزەكان هاروهاج بوونە

یاخیبوونە..

بەهار بووەتە هاوین و پایزیش بە زستان

وەرە خوارەوە

بەر لە مردنم بۆ شەوێك

كۆشكی مەڕمەڕت، جێبهێڵە

چاوەڕوانیم  ورووژاوە، وەرزەكان سەرخۆشن

وەرە خوارەوە

خۆ لە ناخی سپیمدا پەروەردەبووی

دەفتەری بەفر و زریانت خوێندووەتەوە

با پێكەوە

سەرو پەرداخێك (ڤاین)ی ترێ بنۆشین

ئێرە فڕۆكەخانەی (تیگل)ە

ئەگەر هاتی:

تەنیا بە چاو ماچت دەكەم

تەنیا بە دڵ بۆنت دەكەم

پاڕامەوە.. نەڕۆی

گریام.. نەڕۆی، هەر نەهاتی

سۆمایی چاوم داهات و تۆ نەهاتی

فرمێسكم دەبێتە ئاوێنە

ژەهر و دووكەڵ سییەكانم داگیردەكەن

من هەر دەگریم

بۆ (پیتراخان)ی خۆم دەگریم

تا لە شەوێكی سامناكدا..

تارمایی مەرگ، دێتەسەرم

بە دەنگێكی گڕه‌وە دەڵێ:

چركەكانی گیان دەرچوون بێ ئازارن

ناسك و پڕ ئاوازن

تۆسقاڵێ ئەشكەنجە نابینی

وابزانە ڕۆحت تاڵەموویەكی باریكە و

لەناو ماستدا، دەری دێنم

ئای .. كە لە مردن دەترسم

دەڵێم كەی وەرزەكان یەكیان گرت

هەرگیز لە مردن ناترسم

ئەوسا خۆم دێمە پێشوازیت

ئەویش قاقا پێدەكەنێ و

خوداحاوفیزی دەكا و دەڕوا

دەڵێ: بە ئومێدی دیدار!

بەهار بووەتە هاوین و هاوینیش هەر هاوینە

كچە لاوازە چاوقووڵەكەی جاران..

چوار منداڵی خورتی هەیە

چەند تاڵێكی پرچە ڕەشە قەترانییەكەی

سپی بوونە

تۆش لەناو ناخی سپیمدا پەروه‌ردەبووی

وتی: دەمناسیتەوە؟

وتم: شێوەت دەكەم و نازانم

وتی: چاكبوو دەبەنگێكی وەك تۆ نەبووە مێردم

گوایە خۆشەویستی خوێنت لەبیرچووە؟

وتم: گەردەلوول فڕاندی و دایە دەم لافاوەوە..

پەڵەهەورێكی سپی دەبینم

ئەی هەورە جوانەكە.. بڕۆ

ڕوونه‌كەیتە خاكی بایەقووش

ببە بە پاپۆڕێكی باڵدار..

سه‌رهه‌ڵبڕه‌ و ته‌ماشاكه‌

دەریای گەردوون.. بێ كۆتایی و بێ سنوورە

هەوری سپی ڕەشهەڵگەڕا..

باران بە سەر و ڕوومدا هات

باران نامەی (پیتراخان)ی بۆم هێناوە

من ناخم دەفتەری بەفر و زریانە..

بەڕەوانی نامەی باران دەخوێنمەوە

دەزانم چی دەڵێ و چی دەوێ!

لە سووچێكی نیوە تاریك و تەڵخدا..

داوای دوو پەرداخی سووری (ڤاین)م كرد

هەردووكیانم بەرزكردەوە

دوو مۆمیشم داگیرساند..

فڕێك لەمیان.. مژێك لەویان..

دەتۆش ئەی خۆشەویستەكەم

بە هەنگوینە ماچی گەرم

ناوەكەی من، نەك بۆ هاتن، بۆ یادگاری

لەسەر دەرگای كۆشكی مەڕمەڕدا بنووسە

تازە كار لە كار ترازا..

وا پایز بووتە زستان و

زستانیش بەگڕ داگیرسا..

 

ڤاین: شەراب.

ئاوس لاندەر: بێگانە.

تیگل: فڕۆكەخانەی بەرلینی ڕۆژئاوایه.

پیترا: كچە ئەڵمانێكی هاوڕێم بوو.