ئەحمەد عەلی
شاعیر عومەر ڕەسول ئەحمەد هێندەی من ناسیبێتم بە بێدەنگی مژیلی خوێندنەوەو خۆ پەروەردەکردن و شیعر نووسین بووە، لە تەمەنی مێردمنداڵییەوە ژیانی بە شیعر نووسیوەتەوەو لە دەفتەرو پەڕە بەر بڵاوەکانیدا نەخشاندوونی و پارێزگاریشی بە هەموویانەوە کردووە، بەڵام بێدەنگ لە ژیانێکی شاعیرانەدا نەیویستووە هیچیان بڵاوبکاتەوە، بەڵام ئەو بەرەنگاری خراپییەکانی بە خۆڕاگری و ڕۆشنکردنەوە کردووەتەوە، وەك چۆن ڕینییە دیکارت دەڵێت: هەرکاتێك کەسێکی خراپەم لەگەڵدا بکات هەوڵ دەدەم گیانم بڵند ڕاگرم تا ژەنگوژاری خراپەی نەگاتێ.
عومەر ڕەسول ئەحمەد لە نێوان نیتشە و سوقرات‌دا
ئەحمەد عەلی
بێگومان هیچ جۆره شیعرێك بە پێی پۆلێنی شارەزایانی ئەو بوارە ناچێتەوەو سەر جۆرەکانی تر، بۆ نموونە شیعر بۆ نەوجەوانان یان لاوان جیاوازترە لە هی پێگەیشتووان، هەرواش هەموو شیعرێك لە پێکهاتەو شێوازو بونیات و بابەت و تەنانەت زاراوە شیعرییەکانیش دەرخەری قۆناغی تەمەنی شاعیرەکەیەتی، بە حوکمی ئەوەش کە شیعر ڕەنگدانەوەی ئەزموونکردنی شاعیرەکەیەتی، ئەوا دەبینین شیعری قۆناغێکی ژیانی شاعیرێك جیاوازترە لە قۆناغێکی تری دواتری شاعیر، بەڵام ئەی چی کە شاعیرێکی ئەزمووندار شیعر بۆ نەوجەوانان یان لاوان بنووسێت؟ وەك لە باری شیعری (خۆری پرشنگدار)ی شاعیر (عومەر ڕەسول ئەحمەد) دا دەردەکەوێت.
سەرەتا با چوارچێوەی شیعر بە دیزانە باوەکەی دیاری بکەین و پاشان بچینە نێو قووڵاییەکانی ئەو شیعرەی مەبەستمانە لیی بدوێین. کۆڕاییەك هەیە لەسەر ئەوەی کە تا زەمەنی ڕۆمانتیکیش بە دەقێك بگوترێت یعر دەبێت مەرجی کێش و سەرواو بیرۆکە یان مانا و ناوەڕۆك و شێواز لە خۆ بگرێت، چونکە ئەو شێوازە زیاتر لەگەڵ شێوازی ژیانکردنی مرۆڤەکاندا دەگونجا و ئەوەی لە دەرەوەی ئەو مەرجانە بووایە دەچووە خانەی پەخشان و وتارو گێڕانەوەوە.
هەرچەندە ئەو شێوازە ئاسانترە بۆ گەیاندنی مەبەست لە بەرگی ژانری شیعری مانادارو خاوەن پەیامدا بەڵام شۆڕشی ژیان و شێوازی بیرکردنەوەی مرۆڤ هەمیشە بە دوای تەرزی تازەو تازەتردا دەگەڕێت، چونکە زمان ئاوێنەی زەمەنە، هەر واشە هەندێك زاراوە بۆ نموونە لە کوردی سەدەی هەژدەدا هەبوون ئێستا پوکاونەتەوەو زاراوەی تر شوێنی گرتوونەتەوە.
شاعیر عومەر ڕەسول ئەحمەد هێندەی من ناسیبێتم بە بێدەنگی مژیلی خوێندنەوەو خۆ پەروەردەکردن و شیعر نووسین بووە، لە تەمەنی مێردمنداڵییەوە ژیانی بە شیعر نووسیوەتەوەو لە دەفتەرو پەڕە بەر بڵاوەکانیدا نەخشاندوونی و پارێزگاریشی بە هەموویانەوە کردووە، بەڵام بێدەنگ لە ژیانێکی شاعیرانەدا نەیویستووە هیچیان بڵاوبکاتەوە، بەڵام ئەو بەرەنگاری خراپییەکانی بە خۆڕاگری و ڕۆشنکردنەوە کردووەتەوە، وەك چۆن ڕینییە دیکارت دەڵێت: هەرکاتێك کەسێکی خراپەم لەگەڵدا بکات هەوڵ دەدەم گیانم بڵند ڕاگرم تا ژەنگوژاری خراپەی نەگاتێ.
لە شیعری (خۆری پرشنگدار)دا شاعیر پلیکانەی مانا لە ئاسمانەوە دەگوێزێتەوە سەر زەوی و مرۆڤ دەکاتە چەق، لە (خۆر)ەوە دەست پێدەکات (هەم خۆری ئاسمان و هەم خۆری مەعریفەو بە گەردووندا تێدەپەڕێت و کارلێکە گەردوونییەکانی پێکهاتەی زەمەن دەهێنێتە بەر دیدی خوێنەرو پاشان هەموو کۆی ئەم تەنانە یەکسسان دەکاتەوە بە (تەمەن) وەك ئەوەی بڵێت منیش لەگەڵ ئەنیشتایندا لە بیردۆزی ڕێژەیی کاتدا: تەن بە درێژی و پانی و بەرزیی+ وزە کە لێرەدا بە (خۆر) ئاماژەی پێکراوەو بە سیمبوڵ کراوە+ جوڵەی تەنەکان لە ناویشیاندا کە چەقە (مرۆڤ) بەرجەستەی کردووە، بەڵام لە ئاکامدا پرسیارێکی زۆر گرنگ و فەلسەفی بە شێوازێکی ناڕاستەوخۆ دەکات وەك ئەوەی بڵێت: ئەی باشە هەموو ئەو جوڵەو تەن و تەمەنە لە پێناوی چیدا، یان وەکو تر ژیان چییە؟
شاعیر جەخت لەسەر ئاکاری بڵند دەکاتەوە، گەر بە ڕامان دەست پێبکات دەفامێت کە ژیانی تەبایی دڵشاد و یەکسانی بەرقەرار دەکات و ڕق و کینەو شەڕ وەلادەنێت کە زەمەنەکەی ئێمە ئاوس بووە بەو دەردانە، ئەو خاڵە لاوازانەی مرۆڤایەتی کە قڕی خستووەتە ناو گیانەوەرانەوە لەسەر گۆی زاەی لە نێویشیاندا مرۆڤەکان، جا چ بە شێوەیەکی ماددی و بەرجەستە بێت یان مەعنەوی. ئەو وەك نیتشە ناڵێت ئاکار دروستکراوی لاوازانە کە لەدەستی بدات وا بزانێت بوونی لەدەستداوە، بەو میسالییەتە بەرەنگاری بەهێز ببێتەوە؛ نەخێر ئەو وەك سوقرات ئاکار پەیوەست دەکات بە مەعریفەو بیرکردنەوەو ڕامانەوە، نەك دابونەرێت، بۆیە گەر بمانەوێت خاوەن ئاکاری بەرزو جوان بین دەبێت خۆ پڕچەك بکەین بە زانست و بیرکردنەوەو مەعریفەت.
شیعری خۆری پرشنگدار لە زماندا ئاسانە لە مانادا زۆر قووڵ، ئەمەشە سیمای شیعری ڕەسەن کە خوێنەران هەمووان لێی تێدەگەن و هەریەکەو بە پیی ئاستی تێگەشتنی خۆی چێژی لێ دەبینێت و لیی تێدەگات، هەر کەسێك بەو شیوازە کلاسیکیانە بنووسێت مەرج نییە لە دیدو تییماو ماناشدا هەر کلاسیکی بێت، بەڵکو ئەم دەقە بە تەواوی مانا مەوزوعییەو وتوێژ لەگەڵ هەموواندا دەکات، هەر یەك لای خۆشمانەوە و لە کۆتاییدا دەتوانێت ئەو بڕیارە بدات ئایا کەسێکە هەر بە خەو و خواردنەوە ژیانی بەڕێ دەکات یان پەیامگەلێکی زۆر مەزنتری لە پشتەوەیە؟ ئەو ژیانەی وەکو خەونێکی تیژ تێپەڕ نەخشەی بوونی داڕشتووەو زۆرینەش لە نهێنی ئەو تەلیسمە تێناگەن و کاتێك لە ناکاو جێیدەهێڵن دەپرسن مەبەست لەو خەونە خۆشە یان ناخۆشە چی بوو؟ لەسەر ڕۆشنایی ئەو وەڵامەشەوە مرۆڤ خاوەن بەرنامەو بەرهەم دەبێت و بە مافی کەسان و بوونەوەرانی تر ئاشنا دەبێت و پەیڕەویان دەکات.
ئەمە دەقی شیعرەکەی مامۆستا و شاعیرە:
خۆری پرشنگدار
عومەر ڕەسول ئەحمەد
ڕابمێنە، خۆر چەند پرشنگدارە
سەرچاوەی وزەی دەست کردگارە
ڕووناکی دەکا تاریکایی شەو
لەم گەردوونەدا بۆ من و تۆو ئەو
ڕێگای کاکێشان ئاسمانی بەرین
زۆر دوور ڕێ دەبڕێ بەرەو ڕووی زەمین
مرۆڤ، بڕوانە شوێنت لە گەردوون
چەندە بچووکە، نەخشاوی بۆ بوون
هەزاران سڵاو دەست لە ناو دەستان
با تەبا بژین دڵشاد و یەکسان
ڕق و کینەو شەڕ هەموو وەلانێین
تەمەن زوو دەڕوا لە شار یان لادێین
نیوەی بە خەو و نیوەی بە خواردن
دواتر لە ناکاو بەرەو گۆڕ بردن
بێهوودە نییە ساڵانی تەمەن
گەر بیرکەینەوە دروست لە زەمەن
***
