مترجم: مریم قاضی
این سوالیست کە هرگز نمی توان پاسخ کاملی برای آن پیدا کرد مانند بسیاری سوالات دیگر از قبیل اینکە عاشق کیست، ایماندار چە کسیست، راستگو چگونە انسانیست کە هرگز نمی توان بە پاسخ کاملی در مورد آنها دست یافت. روشنفکر بە شیوەایی مستمر باید از زاوایای مختلف دوبارە تعریف شود و یک تعریف خاص در دورەایی خاص برای این پدیدە نمی تواند تعریفی ابدی باشد.
روشنفکر کیست؟
بختیار علی
مترجم: مریم قاضی
این سوالیست کە مرتبا تکرار می شود. در جوامعی مانند ما نیز کە روشنفکر در آن پدیدەی جدیدی می باشد، این سوال وزن و سنگینی بیشتری پیدا می کند و بە شیوەایی مستمر معنی تازە بە خود می طلبد. در مدت بیست سال گذشتە، سالیانە و در بیشتر مناسبتها، بە شیوەهای مختلف و در آفرینشهای گوناگون این سوال را نیز شنیدەام: روشنفکر باید چگونە باشد؟ وظیفەی روشنفکران چیست؟ روشنفکران چە می گویند؟ سوالاتی از این قبیل در بیشتر مواقع گمان عمیقی را بدنبال خود دارد، آن کس کە چنین سوالی را عنوان می کند بدنبال راەحل و پاسخی کارساز است کە نزد سیاستمداران و آیین مردان یافت نمی شود. اما در هر صورت این سوالیست کە هرگز نمی توان پاسخ کاملی برای آن پیدا کرد مانند بسیاری سوالات دیگر از قبیل اینکە عاشق کیست، ایماندار چە کسیست، راستگو چگونە انسانیست کە هرگز نمی توان بە پاسخ کاملی در مورد آنها دست یافت. روشنفکر بە شیوەایی مستمر باید از زاوایای مختلف دوبارە تعریف شود و یک تعریف خاص در دورەایی خاص برای این پدیدە نمی تواند تعریفی ابدی باشد. اینکە در مقطعی روشنفکر وظیفەی خاصی داشتەباشد بە این معنی نیست کە می تواند و یا باید در تمام مراحل دیگر روشنفکر باقی بماند. یکی از این دیدگاهها کە همیشە مورد توجە من بودە است این نظریەی " خوزە اورتگا گاست" در این مورد می باشد کە مانند یک صفت با "من اجتماعی" هیچ ارتباطی ندارد، از این منظر روشنفکری یک نیاز و وظیفەی اجتماعی نیست و آدمی برای دیگران روشنفکر نمی شود . بە دیگر تعبیر روشنفکر برخلاف نویسندە، محقق، فیلسوف یا اساتید بالادست دانشگاە، وظیفە یا جایگاهی اجتماعی ندارد، پیشەی خاصی نیست، شیوەای از بە نمایش گذاشتن خود در صحنەی اجتماع نیست. بە باور " اورتگا گاست" روشنفکر برای خود روشنفکر است و بر این اساس بر علیە خود و تمام اعتراضاتش نیز روشنفکر می باشد. نظریات ارتگا گاست در این زمینە اهمیت خاص خود را دارد. از نظر بیشتر اندیشمندان روشنفکر موجودی اجتماعی و تابعی ارگانیک در بازیهای اجتماعیست، بە عنوان مثال می توان در این زمینە بە عقاید "گرامشی" اشارە کرد کە تعریفی کاملا سیاسی می باشد. اما عقاید اورتگا گاست بسی فراتر و عمیقتر از اینهاست. روشنفکر بودن ماهیتا، تمکین نکردن بە "خود اجتماعی" ما می باشد. اورتگا گاست در این زمینە می نویسد "این جهانی کە قبل از روشنفکر بوجود آمدە است، گویی برای این درست شدە است تا روشنفکر در آن تعمق کردە و سپس آنرا زیر سوال ببرد. عشق اورا بە دخالت وامی دارد و هرگونە ثبات و آرامشی دروغین را بدیدەی شک و گمان می نگرد. روشنفکر قاعدەی بازی را بە هم میزند زیرا این بازیها بە بن بست رسیدەاند اما نیروهای اجتماعی درصددند بازی دیگری را راەاندازی کنند، لذا اگر روشنفکر این بازیهارا بهم نزند تا ابد، تا بی نهایتی دوگماتیک تکرار خواهند شد."
