سەرزەمینی هەموو ناوەکان

روانگە

گرینگیی رەخنەی کۆمەڵایەتی

رەخنەی سیاسی و رەخنەی کۆمەڵایەتی دوو رەگەزی ناوەڕۆکیانەی ئەدەبن. جا ئەم رەخنانە چ بە شێوەی راستەوخۆ بێت و چ ناڕاستەوخۆ، بەڵام زمانی ئەدەب بە بێ ئەوان پێوەندیی خۆی لە ئاستێکی فراواندا لەگەڵ کۆمەڵگا لەدەست دەدا. هەڵبەت ئەمە دەکرێ لە دژی بۆچوونی کانت بێت کە هەستی جوانناسی بەدوور لە هەر چەشنە بەرژەوەندییەک وێنادەکا و، لای وایە جوانناسیی هونەری ـ ئەدەبی لە فەزایەکی رەها لە بەرژەوەندییەکان شکڵ دەگرێ.

مطالعه بیشتر: گرینگیی رەخنەی کۆمەڵایەتی

لە چێژەوە بۆ تێگەیشتن

لەگەڵ سەرهەڵدانی هونەر و ئەدەبی مودێڕن، گۆڕانکارییەکی مەزن لە روانگە فەلسەف و جوانناسییەکانی ئەدەب و هونەردا پێکهات. بۆ وێنە چیتر چێژ نەبوو بە پێناسەی بەرهەمی هونەری، هەروەها چیتر بەردەنگی دەق، هەست نەبوو. لێرەدا ئەقڵ و بیر جێی چێژ و هەستیان گرتەوە و، دەق زیاتر لەهەر شتێکی تر بوو بە هەڵگری بارە فەلسەفییەکان. واتە چێژ جێگای خۆی بۆ بواری تر چۆڵکرد.

مطالعه بیشتر: لە چێژەوە بۆ تێگەیشتن

ئازادی، چەمکی مانابەخش

ئازادی چەمکێکە لە کۆمەڵگا نەریتییەکاندا گرینگیی پێویستی پێنادرێ. رەنگە پێش هەر شتێک بەو هۆکارە کە دەبێتە هۆکاری لاوازیی پیاوسالاری و ئایین. لە کۆمەڵگایەکدا کە پیاو و ئایین زاڵن و داوای پێملبوونی ئەوانی دی دەکەن، بێگومان چەمکی ئازادی بۆیان ترسناکە و هەوڵدەدەن بە هەموو شێوازێک بەری پێبگرن.

مطالعه بیشتر: ئازادی، چەمکی مانابەخش

ئەدەب و روانگە

یەکێک لە کێشەکانی مرۆڤ، تاکڕەهەندیی رووانینە. ئەوەیکە تەنیا بە جۆری رووانینی خۆیەوە بچەسپێ و ئامادەنەبێ، یاخود لە بنەڕەتدا نەتوانێ بگاتە ئەو ئاستەی کە دەکرێ جۆری تری رووانین هەبێ و بۆیە لە دەمارگرژییەکانی خۆی کەم بکاتەوە. راستییەکەی ئەوەیە مرۆڤ زۆر ئاسان دەتوانێ لە جیهانی خۆیدا یەخسیر بێ و، تەنیا جۆری لێکدانەوە و تێبینیی خۆی بە راست بزانێ.

مطالعه بیشتر: ئەدەب و روانگە