شێعر و پەخشان

پێشه‌وا كاكه‌یی 

    

دەبێت سەدەیێك ئێرە بە جێ بـێڵم
حەرفی ئاگر بسپـێرمەوە بە چاو و،
حەرفی ئەوینیش بسپـێرمەوە بە سێو. 
سەدەیێك هیچ درەختێك بە دەم "با"وە
قەسیدەی عیشق نەگرێت. 

 

 

«هیچی بە هیچ ناچێت»

 

«پێشه‌وا كاكه‌یی»

 

درۆیە کە دەڵێن: شەمشەمەکوێرە هیچ نابینێ...

- ئەو عاشقی شیعرە-

کە ڕۆژیش شیعر دەنووسم،

ئەو بۆ لای من دەفڕێ!

 

درۆیە کە دەڵێن: باڵخەنجەرە بکەوێت خوارێ...

- جارێکی دی ناتوانێ بفڕێ-

ئەو هاتووە شیعرێکی من،

بە دیاری بۆ پەرەسێلکە بەرێ!

 

درۆیە کە دەڵێن: ئافرەت ئەوەندە جوانە...

-جوانییەکەی بە مانگ دەسەلمێنێ-

مانگ ناگۆڕێ و، ئافرەتیش کە پیر بوو:

تروسکایی لە ئەستێرەکان دەدزێ!

 

درۆشە کە دەڵێن: شیعرەکانی "کاکەیی" باڵی گرتوون و،

-وەک باڵندە دەفڕێ-

دەی بۆ شاعیرێکم نەدی،

شیعرێکم دەربارە بنووسێ و، باڵم بشکێنێ!

 

 

" دەبێت سەدەیێك ئێرە بە جێ بێڵم "

    

دەبێت سەدەیێك ئێرە بە جێ بـێڵم
حەرفی ئاگر بسپـێرمەوە بە چاو و،
حەرفی ئەوینیش بسپـێرمەوە بە سێو. 
سەدەیێك هیچ درەختێك بە دەم "با"وە
قەسیدەی عیشق نەگرێت. 
کە بە لاکۆڵانێکدا تێپەڕیم
منداڵئاسا تەفسیری گوڵی حەوشەی هیچ ماڵێك نەکەم
نەڕوانمە سەر ئەو دیوارانەی کە بە لاولاوە داپۆشراون
نەڕوانمە بن ئەو دەرگایانەی کە کچان بە دزییەوە سەر دەردێنن
یان بە بیانووی گەسکدانەوە دێنە دەر و تیرێ بە دڵی کوڕانەوە دەنێن
ئیدی نامەوێت بە تەشتێکی فافۆنەوە لەسەر فولکەکان گوڵەنێرگز بفرۆشم
دەمەوێت لە خۆمدا سەدەیێك بسووتێم
هیچ پەپوولەئاسایێك بەدیار گوڵەوە نەیگرتبێت
دەمەوێت سەدەیێك تەنیایی ڕاکێشم
هیچ ئەشکەوتێك داوی جاڵجاڵۆکەی وەهای بە خۆیەوە نەکێشابێت
دەمەوێت لە خۆمدا خودایێك تەفسیر بکەم
هەرگیز لەو خودایە نەچێت کە تۆ ڕاڤەت بۆ کردبێت!

 

 

دەمەوێت بە ژنێك ئاشنا ببم

             

 

دەمەوێت بە ژنێك ئاشنا ببم

كوێر، تەنیا دەستی هاوڕێی گۆچان بێت

شەواوشەو لە كۆخەكەی بێتە دەر،

كاری سەر ئاو بكات.

هیچ پیاوێ درۆی بۆ نەكات

بەرۆكی پڕ پارە و، دڵی پڕ پیاو بكات.

 

من دەمەوێت لە تەك ژنێك دانیشم

قسەی لەگەڵ نەكەم،

بەس بزانم چۆن سەیری خودا دەكات.

بۆنی عیرفانی لێوە بكەم

تێربم لە بۆنی مێخەكەی گەردنی

دۆعا بكەم و ببمە دەنكە دەستبێحەكەی بەردەستی،

زیكری تەواوم پێ بكات.

 

من دەمەوێت بە ژنێك ئاشنا ببم

پیرتر لە خۆم،

دڵی داگیرسابێت... ڕووناكتر لە خۆم.

ژنێك لەگەڵ هیچ پیاوێ نەخەوتبێت

تەنیا لە خەونیدا پیاوێكی لەگەڵدا جووت بووبێت

كە هەستابێت لە خەو

دوای حەمام، بەرماڵی بۆ ڕاخستبێت.

دەمەوێت سوبحدەمی هەموو ڕۆژێ

ڕووناكی خۆر لەسەر گوڵی حەوشەكەیان بێت.

وەك ئاویش شۆڕ ببمەوە و،

تینوویێتی ڕەگەكانی پێ بشكێت.

یان وەك ئاونگ بتكێمە سەر گەڵای درەختەكان،

كە بێواز بوو، ڕایوەشێنێت و دڵۆپە ئاوی پێ بكەوێت.

یان تك... تك، بڕژێمە نێو حەوزە بچكۆلانەكەی ماڵیانەوە،

دەستنوێژی پێ هەڵبگرێت.

 

من دەمەوێت بە ژنێك ئاشنا ببم

ژنێك... لە هیچ جەنگێ بەشداری نەكردبێت

بەس داخەكەم، دەترسم لەو جەنگەدا:

ڕۆحی هەپروون هەپروون بێت و،

نێوی خوداشی بیر بچێت!  

 

 

                                      

"ڕاپێچکردن"                          

 

چەند جار گوتم: با نەبمەوە ئەستێرە و ڕاپێچرێمەوە نێو گەردوون
ناترسیت لەوەی شەوێك ڕاخزێم و گشت ترووسکاییم ون بکەم
چەند جار گوتم: با نەکشێم لە نێو دەستتدا و ڕۆحم بڕووشێت
ناترسیت لەوەی ڕۆژێك بمرم و هەناسەشت لەگەڵ خۆمدا ببەم
چەند جار گوتم: سەرنجی هەسارە مەدە، خۆ ئێمە هەسارەیێکین
بۆ دەڕوانیتە مەریخ، چیت داوە لە سەڕاب، نابینیت جیلوە دەکەم
نازانم بۆچی لە حیکمەتی خودات دەڕوانی و دەتگوت: بۆ لەسەر زەمینین
بۆچی شەو و ڕۆژ بە دوای ترێفەی مانگ و پڕشنگی ڕوژدا، شەیدا و وێڵین
نەتدەزانی بۆچی وا بە جارێ، لە گەردووندا موشتەری نرخی وەهای نییە
عاشق کەی هەڕاجی هەبووە، لە خۆڕا نییە زەمین تەنیا یەك ماهی هەیە

 

 

غەزەلی موسافیربڕی نێو باغ 

 

ئەگەر بێرەدا ڕەت بوویت ئەی موسافیری گوڵچنی نێو باغ

بە یادی سەوزایی دارستانی پڕ تەمومژی لانەی دڵان... 

سەیرێكی دیدەی من بكەوە،

ئێستاش پڕیێتی لە حەسرەت و جوانی نێو چەمەنزارەكان

ئێستاش هەناسەم پڕیێتی لە شمشاڵی نێو قامیشەڵانی زۆنگاوەكان.

ئەگەر بێرەدا ڕەت بوویت ئەی موسافیربڕی دولبەری نێو باغ

با منیش سەیرێكی دیدەت بكەمەوە،

دەزانم ئێستاش پڕیێتی لە ترووسكەترووسكی شەوە تاریكەكان 

ئەی دوژمنی سەرسەختی شەوە ڕەشەكان.

تۆ... ئای، چ جۆرە گێلاسێكی نێو باغیت؟!

پێدەگەیت و سوور سوور دەچیتەوە، تا هەڵوەرێیت 

وا دەكەیت بچەمێمەوە و پەنجەكانم بتلاوێننەوە، تا شیرینتر بیت

بە خەیاڵی باغەوان پەرژینێكت بۆ دروست بكەم، تا بە بەرهەمتر بیت

وەهام لێ بكەیت، كە پیر بووم لە لخێكی خۆت گۆچانێكم پێ ساز بكەیت 

لە بێدەنگی من ڕامەمێنە، زوبانم بۆتە تەفسیری عیشقی سووتاو

بە دیتنی من شپرزە مەبە، كە دایگرتووم چرچولۆچی دەموچاو 

 ئیدی سێویێك بووم لە باغی تۆ، بەربوومەوە و ئیستاش ئاوا ڕزیو.

 

 

                      باغ

                           و

 

                   باغەوانەكان...

 

 

           - 1 -

 

تا بە دەم بەیانییەوە،

گوڵ لە خەو هەڵنەستا ـ

باغەوان دەرگای جێژاوانی نەكردەوە.

كە گوڵ دەمی كردەوە،

پشمی و مرد ـ

باغەوان پەڕەی گوڵ و فرمێسكی جـیا نەكردەوە.

 

           -  2 -

 

باغەوان هەموو دەمەو بەیانییەك ـ

تۆزی سەر پەڕەی گوڵەكانی هەڵدەوەراند.

كاتێك تۆزی پێوە نەدەما ـ

گوڵ ڕۆشن و ناسكتر جوانی خۆی دەنواند.

 

 

           -  3 -

 

تا باغەوان چووە پای دارێك:

سەرخەوێكی شكاند ـ

گوڵ پیربوو،

باغ كفنی زەردی نواند.

 

 

           -  4 -

 

كە باغەوان خەوی لێ دەكەوێ،

فریزوو بانگی شێتێك دەكا ـ

بە دزییەوە شمشاڵی بۆ بژەنێ‌.

كە باغەوان وە ئاگا دێتەوە،

عەجایبی دێ‌ ـ

گوڵ گورانی بۆ فریزوو دەڵێ.

 

 

           -  5 -

 

تكایە 

ئەی گوڵ، ئەی گیا، ئەی درەخت.

ـ گوێ بگرن ـ

باغەوان، گوتەیەكی "زەردەشت"

بە نێوی: گوتەی باش،

          كرداری باش،

             بیری باش،

بۆ باغ خوێندەوە.

تا بزانن ئێوەش كە مردن ـ

چۆن زیندوو دەبنەوە!.

 

 

           -  6 -

 

پێدەچێ خودا ـ

تۆز و خۆڵی سەر پەڕەی گوڵەكانی،

جوان تەكاندبێ.

لەگەڵ دڵۆپێك ئاونگی خودی خۆیدا ـ

پارچە قوڕێكی دروست كردبێ و،

ڕۆحی وەبەر نابێ.

ـ هەر بۆیەشە مرۆیەكان ـ

بە ڕەچەڵەك دەچنەوە سەر تۆز و خۆڵی پەڕەی گوڵەكان!.

 

           -  7 -

 

كە باغ گوێی لە مۆسیقا دەبێ ـ

گیا سەما دەكا و،

باغەوانیش گۆرانییان بۆ دەڵێ!.

 

           -  8 -

 

باغ هەڵگری غەمێكی سەوزە ـ

لە دواجاردا ڕیشی زەرد دەبێ.

گوڵیش منداڵێكی باغە ـ

لە دواجاردا منداڵێكی بێ پەروەردە دەردەچێ.

 

 

 

 

"پیاوەپیرەکان"

 

 

پیاوەپیرەكان...

لە هزردا هەمە چەشنەن.

دەشڵێن: "فەیلەسوفێكی سروشتین" * 

نەختێكیان ـ پاڵیان بە مەرگ داوەتەوە.

نەختێكیشیان ـ ژیان دە فنجانەیێكی گوڵ دەكەن و،

ئاوی دەدەن.

كەڕەتیوایە ـ بۆنی ڕێحانە دەكەن.

كەڕەتیوایە ـ باسی هەست دەكەن.

كەڕەتیواش هەیە ـ دەستی منداڵ دەگرن.

*

پیاوە پیرەكان...

كە دەچنە سەر دەریا... تەماشای ڕاسانی خۆر دەكەن.

كە دەچنە بن درەختەكان... جیاوازی لەگەڵ تەمەنیاندا دەكەن.

كە دەچیشنە نێو مزگەوتەكان... بە ئاغزە جگەرەكەیان ـ

یاری سێ ڕیزكێنێ دەكەن.

*

پیاوە پیرەكان...

بڕێكیان ـ بە گۆچان یاری "گۆڵف"ێن بە بەرد دەكەن.

بڕێكیان ـ لە ترسان سووڕەتی "فاتیحە" دەرخ دەكەن.

بڕێكیشیان ـ لە نۆشینی قاپێك "ویسكی"دا

گاڵتە بە ڕِۆح دەكەن.

*

پیاوە پیرەكان...

هەنە سروشتناسن... خۆر دەكەن بە دوو ڕەنگەوە.

هەنە وە ماریفەتن... لەسەر پشتی كیسەڵ بیر دەكەنەوە.

هەنە نەخۆشەوانن... پەڕوباڵی پەپوولە هەڵدەبەستنەوە.

هەشنە دارەوانن... بە گوریسی "نووح" خۆ دەبەستنەوە.

*

پیاوە پیرەكان...

لە دواجاردا دەبنەوە بە منداڵێكی زۆر سادە.

ـ وەلێ‌ منداڵێكی خوێن شیرین... نا،

منداڵێكی خوێن تاڵ.

ڕەنگە تەمەنیشیان بكشێتەوە...

بە ئەندازەی ڕۆحی پڕگاڵ.

____________________________________________________

* . بۆچوونێكی "ئۆگۆست كۆنت"ە.