منبع: روانین
اگرچه در حال حاضر 7 نفر از اساتید مجرب و خبره دانشگاه کردستان اعضای هیأت علمی این رشته را در دانشگاه کردستان تشکیل داده‌اند،اما با جذب هیأت علمی متخصص و متعهد، ترکیب هیأت علمی این رشته قوی‌تر و تخصصی‌تر شده و خواهد شد.
شکوفایی زبان و ادبیات کردی در دانشگاه کردستان / دکتر بختیار سجادی
زبان، بازتاب‌دهنده‌ی فرهنگ مردمی است که به آن زبان سخن می‌گویند، نماینده‌ی هویت آنهاست و دنیای آنها را تشریح می‌کند. زبان پدیده‌ای است که همچون موجودی جاندار با مردمی که به آن زبان سخن می‌گویند زندگی می‌کند، آنها را در بیان و درک دنیای‌شان یاری می‌دهد و حتی گاهی می‌میرد. در یک کلام، زبان هم با گویندگانش زنده است ومرگ هر زبان به معنای مرگ گوشه‌ای از فرهنگ بشری است.
به بهانه شروع سال تحصیلی جدید ودومین سال تدریس زبان وادبیات کوردی در دانشگاه کردستان دکتر بختیار سجادی مدیر گروه زبان وادبیات کردی دانشگاه کردستان در نشستی با عوامل وکارکنان روزنامه آگرین روژ حضور به عمل آورد وسخنان خود را اینگونه آغاز کرد:
ایجاد و راه اندازی گروههای جدیدآموزشی دردانشگاههاهمواره به مثابه ی یکی از کارها و پروژههای سخت و زمانبر و در عین حال اساسی تلقی می شود،به گونه ای که یکی از دشوارترین اقدامات در نظام آموزشی هر کشوری به ویژه درجهت تامین منابع علمی ونیروی کارامد عبارت است از ایجاد و راه اندازی رشته های جدیدتحصیلی. تعداد دانشگاههایی که درچند دهه ی گذشته درایران برای نخستین بار اقدام به تاسیس رشته های جدید تحصیلی نموده اند بسیار اندک است. به گفتهی دیگر، غیرازتعداد انگشت شماری از دانشگاههای بزرگ در سطح کشور، دیگردانشگاههادرهنگام ایجاد رشته صرفا از منابع، مواد درسی، دستاوردهاو تجارب دانشگاههای بزرگ استفاده می‌کنند. نکته ی جالب توجه دراین خصوص این است که در بیشتر موارد دانشگاههای بزرگ اقدام به آموزش وتربیت کارشناس ونیروی انسانی متخصص دررشته های جدید می‌نمایند ودیگردانشگاهها ازاین نیروها به عنوان هیئت علمی استفاده کرده ومی‌کنند.
حال، اگر نیم‌نگاهی به ایجاد وراه اندازی رشتهی زبان وادبیات کردی دردانشگاه کردستان بیاندازیم، متوجه خواهیم شدکه انجام این امر بسیار مهم، فی النفسه ازتاسیس دیگر رشته های جدید تحصیلی، بسی سختتر بوده است زیرا، ازسویی،نخستین بار است چنین رشته ای درنظام آموزشی کشور به شیوه ای رسمی و وزارتخانه های ایجادمی‌شود، و از دیگر سو، این رشته در داخل کشور هنوز فارغ‌التحصیل ندارد.نکته ی قابل توجه در اینجا عبارت است ازعدم وجود دانش‌آموختهی کارامد ومتخصص در این رشته در داخل کشور،زیراهمان‌طورکه بر همگان واضح و مبرهن است که در هیچ کدام از مقاطع تحصیلی در این رشته تاکنون فارغ التحصیل نداشته ایم.
وی ادامه داد:در دانشگاه کردستان در این خصوص پیشقدم و پیشرو بودهاست.صحبت از رویداد بزرگی است بهنامتأسیس«رشتهی زبان و ادبیات کردی» برای اولین بار در تاریخ ایران، آن‌هم به‌صورت کاملا علمی و آکادمیک و در دانشگاه مادر استان یعنی دانشگاه کردستان. اما، بر خلاف نمونه های فوق الذکر، در این خصوص از تجربه ی هیچ دانشگاهی درداخل و خارج کشور استفاده نشده است زیرا این رشته تاکنون در هیچ دانشگاهی در داخل کشور ایجاد نشده است. به همین منوال نیز، از آنجایی که ایرادهایی اساسی به شیوه ی تدریس و مواد درسی این رشته در دانشگاههای خارج از کشور وارد است، لذا از تجربه ی دانشگاههای خارج نیز استفاده نشده است. همان‌طورکه پیشتر در چندین سمینار با ذکر چندین مثال مفصلا به تشریح آن پرداخته ام، بخش‌های ایران‌شناسی و کُردپژوهی در مراکز آکادمیک و دانشگاهی خارج از کشور هر کدام به گونه ای دارای جوانب و نقاط ضعف خاص خود هستند که مطرح کردن آنها در این مجال حتی به صورت خلاصه وتیتروار نیز نمی گنجد.
اما، باید اذعان داشت که در تدوین دروس مربوط به این رشته، سرفصل‌های زبان و ادبیات فارسی، زبان و ادبیات عربی، زبان‌شناسی و زبان انگلیسی مصوب وزارت علوم را مد نظر داشته ایم. همچنین،مطالعات ویژه‌ای بر روی سرفصل‌های دیگر مراکز ایران‌شناسی و کرد پژوهی در دانشگاههای معتبر کشورهای جهان انجام داده ایم،از قبیل آکادمی علوم شرقی در سنت پترزبورگ روسیه، مرکز ایران شناسی دانشگاه کراکوف لهستان، دانشگاه گوتینگن آلمان، دانشکده زبان‌های آسیایی دانشگاه اوپسالا در سوئد و مرکز زبان‌ها و تمدن‌های دانشگاه سوربون در پاریس و همچنین بخش‌های ایران‌شناسی و کُردپژوهی در دانشگاههای اکستر و سواس لندن.
وی اضافه کرد:برنامه درسی رشته زبان و ادبیات کردی را هیأتی منتخب از اساتید دانشگاه کردستان به تحریر درآوردند که پس از تصویب در دانشکده و تأیید معاونت آموزشی و موافقت هیأت رییسه دانشگاه، در چهارصد و هشتاد و هشتمین جلسه شورای گسترش آموزش عالی این برنامه تصویب شد که دروس عمومی، پایه‌ای، اصلی و تخصصی در آن برنامه‌ریزی شده است. در این سرفصل‌ها، اهداف از ایجاد این دروس، منابع اصلی و ثانویه تحقیق و بررسی در این حوزه و همچنین سرفصل‌های مربوطه و فهرست واحدهای پیش نیاز و هم‌نیاز هم در نظر گرفته و گنجانده شده است که جهت بازنگری درمبنای علمی آن ومداقه در مبانی فرهنگی-اجتماعی آن جلساتی مکرری با حضور صاحب نظران برگزار شده است.
از سوی دیگر، با توجه به غنای زبان و ادبیات کردی از لحاظ مفاهیم، مضامین، آثار و چهره‌های برجسته و همچنین تلاش در جهت صیانت از این میراث ملی و نیز با رجوع به اصل پانزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که در آن صریح و آشکار به تدریس زبان‌های اقوام در کنار زبان فارسی به عنوان زبان رسمی کشوراشاره شده است و همچنین قرابتهای زبان‌شناختی و شباهتهای دورنما های و مضمونی میان زبان و ادبیات کردی و زبان و ادبیات فارسی و با توجه به حضور چهره‌های شناخته شده و مفاخر میراث ادبیات و زبان کردی و لزوم توجه به تحلیل و بررسی آثار این چهره ها و انجام پژوهش‌های جدی و نظری در این حوزه و همچنین ضرورت کنکاش بیشتر در میراث ادبی و فرهنگی کردها، ضرورت ایجاد چنین رشته بیش از پیش ضروری به نظرمی‌رسد.
وی خاطر نشان کرد:ایجاد رشته زبان و ادبیات کردی یکی از دغدغه‌های اصلی صاحب نظران، اساتید و فعالانحوزه زبان و ادبیات کردی بود که این مسأله به غنای فرهنگی، درون مایه‌های انسانی و اسلامی در متون ادبیات کردی برمی‌گرد. آرزوی پژوهشگران این حوزه این است که متون کلاسیک ادبیات کردی مانند آثار شعرای بزرگی همچون بیسارانی، مولوی کرد، میرزا عبدالقادر پاوه یی،غلامرضاارکوازی،الماس خان کندول های، نالی، سالم، محوی، احمد خانی، ملای جزیری و … که اصلی‌ترین ارکان متون ادبی کلاسیک حوزه ادبیات کردی هستند و نیز آثآر برجسته درحوزه ادبیات داستانی و نیز ادبیات معاصر به مانند دیگر متون کلاسیک در ادبیات فارسی، انگلیسی، عربی و یا ادبیات دیگر زبان‌ها به صورت آکادمیک در دانشگاهها مورد تحلیل، نقد و بررسی قرار بگیرد. از این روی، در برنامه درسی این رشته تمرکز اصلی بر روی تحلیل و بررسی متون و آثار ادبی برجسته کلاسیک و معاصر ادبیات کردی قرار گرفته است.
جدای از این موارد، مسئله بحران هویت به عنوان یکی از مشکلات کنونی وبه ویژه درمیان نسل جوان،ضرورت تعمق و تفحص بیشتر در متون ادبی کردی و شناخت مسائل فرهنگی واجتماعی را می‌طلبد. کار و پژوهش آکادمیک و بنیادین درباره ی زبان و ادبیات کردی بر اساس آخرین دستاوردهای روش‌شناسی در دنیای معاصر با پرهیز از کلی گویی و دوباره کاری و سطحی‌نگری که متاسفانه امروزه حتیدرمیان بخش زیادی ازطبقه ی تحصیل‌کرده شیوع پیداکرده است کانون اصلی توجه مارادرگروه تشکیل می‌دهد. همان‌گونه که نظریه‌پردازان و صاحب‌نظران حوزە نظریه ی فرهنگی و ادبی معاصربرآنند یکی از عواقب منفی روند جهانی شدن در دنیای امروز عبارت است از غافل شدن از و به حاشیه راندن زبان‌ها و فرهنگ‌های منطقه‌ای و بومی. ایجاد این رشته از سوی دیگر خود نوعی مواجهه است با عواقب منفی مسئله ابهنام بحران هویت و رویارویی با به حاشیه‌راندگی فرهنگ‌های بومی در روندی به نام جهانی‌شدن که درطی آن هویت‌ها، زبان‌هاوفرهنگ‌های منطقه‌ای وبومی به موردغفلت واقع می‌شوند ومی‌باید بیش ازپیش در زبان کردی وفرهنگ مردم این منطقه تأکیدوتمرکزکنیم ودراین زمینه کارهای علمی انجام دهیم و لذا برای پاسداشت این میراث زبانی و فرهنگی و با در نظر گرفتن شاخص‌های این میراث در تثبیت هویت ما و همچنین با توجه به ارتباط دوسویه، تنگاتنگ و نزدیک میان زبان و هویت و با رجوع به معضلاتی که اخیرا مسئله یبحران هویت به وجود آورده است، لزوم توجه و بازگشت به این امر بیش از پیش ضروری جلوه می‌نماید.
لذا، تحقیق در زبان کردی و اهمیت قائل شدن برای واژه‌های کردی، پیشه‌ها و حرفه‌هایی که به مرور زمان از بین رفته‌اند، بازی‌های محلی، ادبیات شفاهی، فرهنگ عامه، ادبیات فولکلور، ادبیات افسانه‌ای و دیگر مؤلفه‌های هویتی و فرهنگی باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد و دربارهی این مسائل باید کار دانشگاهی و آکادمیک و تحقیق‌های علمی و عینی انجام شود و ما نیز امیدواریم ایجاد این رشته گامی اساسی باشد در جهت نیل به این اهداف.بر آنیم در این خصوص به مرحله ی صادرات فرهنگی برسیم و غنای ادبی و مضامین معرفت‌شناختی و رویکردهای بومی‌گرایانهرا محوریت و مرکزیتی دگر باره ببخشیم.
اگرچه در حال حاضر 7 نفر از اساتید مجرب و خبره دانشگاه کردستان اعضای هیأت علمی این رشته را در دانشگاه کردستان تشکیل داده‌اند،اما با جذب هیأت علمی متخصص و متعهد، ترکیب هیأت علمی این رشته قوی‌تر و تخصصی‌تر شده و خواهد شد. تا کنون نیز روند آموزش دو دوره40 نفره از داوطلبان برگزیده ازطریق کنکورسراسری به‌خوبی انجام شده است.
وی در ادامه گفت:در حال حاضر یکی از مشکلات کشور مسئله ی اشتغال و ایجاد شغل برای فارغ التحصیلان دانشگاهی است. به شخصه معتقدم بر خلاف تصور اکثر مردم آینده شغلی برای فارغ التحصیلان این رشته در مقایسه با فارغ التحصیلان سایر رشته های داتشگاهی بسیار بهتر است. به عبارت دیگر فرصت‌های بسیار زیاد و متناوبی در اختیار فارغ التحصیلان این رشته قرار خواهد گرفت. به عنوان مثال دانش‌آموخته وفارغ‌التحصیلان این رشته به دلیل متخصص بودن در معرض جذب سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط با حوزه فرهنگ و ادب و هنر کردستان هستند. وزارت امور خارجه، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، مراکز پزشکی، دانشگاهها، شبکه‌های بین المللی و شبکه‌های استانی کرد زبان در صدا و سیما، رسانه‌ها، خبرگزاری‌ها و نشریات محلی و منطقه‌ای، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وغیره مهم‌ترین ارگان‌هایی هستند که به تخصص این عزیزان نیاز مبرم داشته و دارند.
وی در پایان گفت: از زحمات و تلاشهای اساتید محترم زبان کردی در موسسات آموزش زبان کردی و یا انجمن‌های ادبی نهایت تقدیر و امتنان را داشته باشیم که در خلال سال‌های گذشته علی رغم مشکلاتی که همگان با آن آشنایی داریم فرزندان این آب و خاک را با زبان مادری خود پیوندی دوباره بخشنده اند.
همچنین، باید از حسن نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی و وزارت علوم نیز تشکر کرد.در این میان نباید از تلاش دلسوزانه وپیگیری‌های ریاست محترم دانشگاه کردستان ومعاونت محترم آموزشی در این خصوص و کسب موافقت آن از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکر کرد. همچنین باید به نقش محوری پزوهشکده ی کردستان‌شناسی دانشگاه کردستان به عنوان تنها پژوهشکده ی رسمی کشور در این حوزه و نیز دانشکده ی ادبیات دانشگاه کردستان اشاره کرد. ازحمایت‌های استانداری کردستان و کمیسیون دانشجویی استان و همکاری کلیه ی‌نهادهای ذیربط خارج از دانشگاه و همکاری و همدلی همه‌ی همکاران گرامی نهایت تشکر و قدردانی خود را ابراز کرد.
