نامەیەکى كراوه بۆ هاوڕێیەکی شاعیرم
ناڵە حەسەن
هەروەها شیعر لەتوانایدا هەیە، بارگاوی بێت بە خەیاڵی زانستی و فەلسەفی و لەنێو مەعریفەیەکی فرەڕەهەند ئیش بکات، دواجار پرسیاری زانستیی و فەلسەفیش بورووژێنێ، بۆیە دڵخۆش بووم بە خوێندنەوەی ئەم دەقە بۆ من وەک ئەوە وابوو بە قەڵەمی جوانیی نووسرابێتەوە، ئیتر هاوڕێی شیعرییم، دووبارە هیوای خۆشبەختی و بەختەوەرییت بۆ دەخوازم، بە ئومێدم لەنێو ڕووبەری شیعر و ڕووبەری داهێنان، قەڵەمەکەت هەر بە بڕشت بێ و سڵاو لە شیعری باڵا.
ئاوڕێکی خێرا لە چیرۆکی کۆترەکان
خەبات رەسوڵی
لەم چیرۆکەدا ناوی ئاژەڵەکان وەک کۆتر، پشیلە و واشە سێمبولی لایەنە جۆراوجۆرەکانن، بۆ نموونە واشە هێزێکە کە کەس لە قووڵایی ئاسمانیش دەستی پێی ڕاناگات و، چی بوێت دەیکات. پشیلە هێزێکی بچووکە کە دەستی خۆی دەوەشێنێت و، بەشی خۆی دەپچڕێت و دەڕوات، بەڵام دەستت پێی ڕادەگات و دەتوانی پێشی پێ بگری و شەڕ کردن لە گەڵی زەحمەتە بەڵام مەحاڵ نییە. کۆتر هێمای لاوازی و دەستەوەستانییە. کۆترباز پارێزەرە هەرچەند زۆریش سەرکەوتوو نییە.
لە بەرزەخدا
فەڕۆخ نێعمەتپوور
بێگومان ژیان خۆی لەخۆیدا، بە بێ وردبوونەوە و رۆچوون لە دیاردە وردەکاندا، جوانی و شکۆیەکی مەزنە. ژیان ئەوەندە دێنێ کە بۆی ببینە شاعیر و لەپێناویدا بژین. مرۆڤی ئەم سەردەمە پێویستیی بە رۆحێکی دادائیستی و ریلکەییە. دادائیستی بۆ رەدی هەموو ئەو شتانەی وا ئەم جۆرە سەردەمەیان خوڵقاندووە و، ریلکەیی بۆ ئەوەیکە لەناو ئەم شتانەیش دا ئەو جوانی و شکۆ شاردراوەیەیش ببینین وا پێویستمانە بۆ بەردەوامی.
یادەوەرییەکانی شاعیرێکی نوێخواز
ناڵە حەسەن
هەر کەسێک ڕۆمانی (خانەقای میرزا)ی میران ئەبراهام بخوێنێتەوە و لەنێو گێڕانەوەی یادەوەریەکاندا، بە شێوەیەکی ڕۆشن جەلالی میرزا کەریم لە سێ وێستگەدا دەبینێت، جەلالی میرزا کەریم وەک شاعیرێکی نوێخواز، وەک ئاکتیڤێستێکی سیاسی و کەسایەتییەکی چەپ و سۆشیالیست، وەک میدیاکارێک و ڕۆژنامەنووسێک. جەلالی میرزا کەریم لە ساڵی ١٩٣٥ لە خێزانێکی دیار و خوێندەواری شاری سلێمانی لە دایک دەبێت، باوکی و براکانی بەتایبەت غەفووری برای لە کەسە دیارەکانی ئەو شارەن و وەک کەسانی چەپ و لایەنگر لە خەڵکی هەژار و بەشمەینەت و کرێکاران و کاسبکاران هاوکات، ئەندامی حیزبی شیوعی عێڕاقین.
سەرهـەڵـدانی ئـەدەبی منـداڵان لە ئەمـریـکا
رەزا شوان
یەکـێک لە تایبەتمەنـدییەکانی ئەدەبی نـوێی منـداڵان لە ئەمـریکادا، ئەوەیە کە جـەخـت لەسەر ئـازادی و رێزگرتنی مـرۆڤ و سەربەخـۆیی و هـانی پشتبەخۆبەستین دەکاتەوە. جیـاوازیی لەوەشـدا هـەیە، کە گـرنگی بە سـروشـت و بە داهـێـنان و ئافـرانـدن دەدات. بۆ دەرچـوون لەو شێوە و رێبـازە کلاسیکـییە باو و چەقبەستووانە و بۆ دروستکردنی کۆمیـدی. ئەم شێوازە نوێـیانە، رەنگـدانەوەیان لە ئەدەبی منـداڵان و مێرمندان هەبوو.
گیرودەیی و گەمەی یادەوەریی
هاوڕێ نەهرۆ
لە کوردستانی باشور چ رێکخراوی کۆمەڵەی ڕەنجدەران یان حزبی شیوعی پشتیان بە فەلسەفەی مارکسی دەبەست وەک فەلسەفەیەکی رەق و تەق، بێ باوەر بە هەر ئایدیایەکی غەیبی، میتافیزیکی، خودایی بەشێوەی میتافوری، کەچی نووسەری ئەمریکی (مارک توین) لە سەدەی نوزدەهەم ١٨٨٥ باسی لایەنی میتافیزیکی دەکا لە کایەی یادەوەریی، مارک توین ناوی لێناوە (تەلگرافی زەینی) باسی تەلەپاتی نێوان دوو یادەوەریی دەکا کە بەشێوەیەک یەکتر کونتروڵ و ئاراستە دەکەن.
کانێ بچووکێ یان ڕۆمانی بووکێ
دڵشاد کاوانی
لە کۆتایى بابەتەکەمان بەوە گەیشتن کە ڕۆمانى کانێ بچووکێ بە هەناسەیەکى ژنانە و دید و بۆچوونى ژنانە نووسراوە و زۆربەى ڕووداوەکانى ناو ڕۆمانەکە هەر بە ئاست و تێگەیشتن و ڕوئیای ژنانەوە دەڕوانێتە چارەسەرى کێشە و گرفت و مەینەتییەکانى کۆمەلگە. ژن زۆرتر ڕۆڵى فریادڕەس دەگێڕێت و پیاوان لاوازتر ئەم دەورەیان پێداراوە و زیاتر پیاوان کراونەتە ئامانج و بەشى سەرەکى گرفت و ئاریشەکانى کۆمەڵگەى کوردییان بەرکەوتووە.
خوێندنەوەیەکی کورتی ڕۆمانی گێژاو، بەرهەمی فەڕۆخ نێعمەتپوور
ئەرسەلان چەلەبی
خاڵێکی نەرێنی ئەو بەرهەمە کە هەیبوو دەگەڕێتەوە بۆ کاراکتەر یان لەتە کاراکتەرەکانی تر، ئەو خاڵە نەرێنییە لە ڕۆمانی کوردیدا بە گشتی زۆرە، ئەویش نەبوونی کەسەکانی تر لە ناو دەقەکەدایە، واتە حوزوورییان نەبوو. هەست و نوست و گوفتاریان تەنیا لە ڕیگەی بگێڕەوە بە خوێنەر دەدرا. کاراکتەری پڕشەنگ دەکرا بە فۆڕمێکی تر لە گێڕانەوە زیندوو حوزووری هەبا و لەوێدا بگێڕەوە تەنیا کامێرایەک بایە بە سەر سەری پڕشەنگەوە. یان خۆیان دوابان. دەکرا زۆرتر لە ژیانی منداڵی پاش مەرگی دایکی بکۆڵدراباوە کە لە ماڵی مامی دەژیا. بەرهەمێکی وەها بە هەوێنێکی لەو چەشنە و قەتڵی دایک و کچێک کە هاوچەرەنووس دەبن دەبوو زۆرتر ڕۆچووبایەتە ناو ئەو دوو کاراکتەرە. دیارە لە کۆتاییدا نووسەر خۆی بڕیار دەدات چیڕۆکەکەی خۆی چۆن بگێڕێتەوە.
صفحه6 از425