وێنەی سوریالیزم لە نەتەوەی زێرابەکان

یاسین برایم

کۆد ووێنەکان، لە نێو خودی رستەکان خۆیان حەشارداوەو وەستان وتێفکرینیان دەوێت، هەست دەکەیت لە پێشانگایەکی هونەریدایت. دەکرێت هونەرمەندێکی بە سەلیقەو بە ئەزموون لە نێو وێنەکانی ئەم رۆمانە خۆی بدۆزێتەوە، هەمان وێنەکان جارێکیتر لە رێگەی رەنگەوە نیشانی (خوێنەر + بینەر ) بدات. لە هەمانکاتیشدا کارێکی نوێیەوگرنگیدانیش بە کارو بەرهەم و خەیاڵ و هزرە نوێیەکانیش، لە داهێنان و بەرهەمی نوێترمان نزیک دەکاتەوە، ئەمەش چێژ و سوود بە مرۆڤ دەبەخشێت ئەم رۆمانەش ئەوەندە دێنێ بایەخی پێبدرێت.

ژینگە

عەبدوڵا ناسری

ئيستا نابينی دو باڵدار به جووت

ئاسمان تەنهايه و زەوی رووت و قووت

تەنانه ت كۆتر بە هەموو زۆری

تاك تاك ئەبينی با ببیسی قومری

كوا سەدان پولي بالندەی كوچەر

 باشور و باكور رێی ئەگرته بەر

گۆران، شاعیرێکی بتشکێن

د.مه‌سعوود بینه‌نده

گۆران هه‌رچه‌نده "کانییه‌کی روونی به‌ر تریفه‌ی مانگه‌شه‌و" له "ده‌ریای بێسنوور" به جوانتر دائه‌نێ و بڕێ جاریش به ‌بیستنی هێنده‌ی خرۆشی رۆحی بێگانه له مووسیقا میزاجی کوردانه‌ی تێک ئه‌چێت، به‌لام قه‌د ده‌سبه‌ردای رێبازی نوێخوازی له رێگای وه‌رگێڕانی شیعری بیانی و وه‌رگرتنی ئه‌زموونه‌کانی ئه‌وان نابێت و هاوکات به په‌رژانەسه‌ر پرسه جیهانی و گشتگیره‌کان تێ ده‌کۆشێت ره‌وتی رۆشنبیریی یۆنیڤێرساڵ له کۆمه‌ڵگای کوردیدا په‌ره پێببدات. 

مارکس دوای دووشان، یان «هونەرمەند بە دوو جەستەوە»

و. سه‌عیده‌ سائێب

چیتر هونه‌رمه‌ندبوون چاره‌نووس‌و به‌سه‌رهاتی تایبه‌ت به‌ تاكێك نییه‌؛ به‌ڵكو بووه‌ته‌ تایبه‌تمه‌ندی كۆمه‌ڵگا ‌وه‌ك گشتێك تایبه‌تیترین‌و ڕۆژانه‌ترین ئاستی جه‌سته‌یدا. لێره‌دایه‌ كه‌ هونه‌رمه‌ند هه‌لێكی دیكه‌ بۆ به‌ره‌و پێشبردنی داواكارییه‌كی جیهانی‌و گشتی ده‌دۆزێته‌وه‌ ـ له‌ پێگه‌ی زیره‌كییه‌ك له‌ په‌یوه‌ندیدا به‌ دوو جۆره‌كی‌و لێڵی دوو جه‌سته‌ی خودی هونه‌رمه‌ند. 

پۆپۆلیزمی شیعر

راميار حسه‌يني

ئامانجی ئێمە روون کردنەوە و تیشک خستنە سەر کۆمەڵێك شت / بوون کە شاعێر لەم شیعرانەی­دا ئاماژەی پێکردووە و بەشێکی جەوهەری و دانەبڕاون لە شیعرەکانی، چما بە بێ ئەم چەمک و وشانە شیعر نووسین لای ئەم شاعێرە نەکردەیە و بە بێ بوونی ئەم چەمک و زاراوانە ئەستەمە بتوانێ قەڵەم بخاتە سەر کاغەز.

سە شعر کوتاە

رونما نوری

هنوز از بوی درختان اقاقیا سرمست می شوی می دانم

آخر روزی عاشقانه با هم زیر آنها قدم زده ایم

می دانم هنوز لبانت به گرمی می سوزانند

آخر روزی آن بوسه های آتشین را بر لبانم نشاندی

نا بۆ توند وتیژی دژی ژنان

ئەمساڵیش  بە پەیامی "بان کیمون" سەرۆکی نەتەوە یەکگرتوەکان کە وتویەتی" بێدەنگی بشکێنن، ئەگەر ئێوە لە هەرشوێنێک دژ بە ژنان وکچان توند و تیژی دەبینین، بێدەنگ دامەنیشن، چالاک بن."وا بڕیارە کە بە هاوکاری و یارمەتی هەموو ئەو وڵاتانەی کە هاتونەتە ریزی خەبات بۆ نەهێشتنی توند و تیژی دژی ژنان هەموو دونیا لەم شازدە رۆژەدا بکەنە پرتەقاڵی.

نقش رمان مدرن در چیرگی تصوف

جواد موسوی خوزستانی

حالا اگر استفاده از ابزار «قیاس» بین رویکرد نویسندگان ایرانی با رمان نویس‌های اروپایی، برخوردی مکانیکی و بی‌مورد تلقی نشود می توان با تسامح و احتیاط ادعا کرد که در مدل تجدد ایران، بر خلاف مدل اروپا، «اعتراض اجتماعی» ـ به قصد اصلاح نهادهای اساسی جامعه ـ در گفتمان‌های ادبی و رمان‌های معناگرای فارسی، به عنوان یک قاعده و روال، تثبیت نشد.